Hugur - 01.01.1997, Blaðsíða 114

112
Jóhann Björnsson
HUGUR
að skammast sín. Þannig hefur einhver annar áhrif á hegðun okkar og
líðan.
Tengsl okkar við annað fólk hefur einnig allt að segja hvað varðar
kynferðislega ástríðu að mati Sartres. Um það má að vísu deila hvort
kynferðisleg ástríða tilheyri fyrst og fremst kynfærum okkar og
ákveðnum svæðum á líkama okkar eða hvort hér sé fyrst og fremst
um grundvallartengsl og afstöðu til annars fólks að ræða. Sartre hall-
ast að seinni kostinum og segir um þann fyrri að líffræðilegar stað-
reyndir leiki þama ákveðið hlutverk en það hlutverk sé aðeins minni-
háttar. Öll mannleg samskipti eru að vissu marki kynferðisleg að mati
Sartres og skiptir þá engu hvort um er að ræða stæltan íþróttakappa
eða gelding. í hvom tilviki fyrir sig þarf ekki að vera að viðkomandi
missi alla kynferðislega löngun. Það er því fyrst og fremst vegna
mannlegra samskipta, vegna þess að við lifum í samfélagi með
öðram, að kynferðisleg ástríða er eins og hún er. Þar að auki mætti
gjaman spyrja þá, sem hallast að því viðhorfi að kynferðisleg ástríða
eigi upphaf sitt og endi í líffræðinni og líffræðilegum ferlum, hvers
vegna við leitumst við að eiga kynferðisleg samskipti við aðra þegar
við gætum allt eins hjálpað okkur sjálf. Hér er því ekki alveg um
sama hlutinn að ræða. Það er munur á því að hjálpa sér sjálfur og að
leggjast með öðram rétt eins og það er munur á að tala við sjálfan sig
og tala við aðra.
III
Hvemig birtist kynferðisleg ástríða? Kynferðisleg ástríða kemur á
vissan hátt aftan að manni, ef svo má að orði komast. Hún birtist í
ákveðnum vitundarhætti sem kemur fram án þess að maður hafi
sérstaklega ætlað honum að koma fram og segir Sartre að hér sé um
ákveðna vitund að ræða sem sé trufluð. Maður er truflaður í dagsins
önn af kynferðislegri ástríðu. Hún orkar á líkama okkar á sérstakan
hátt bæði sem löngun og á sama tíma sem truflun og er þar af leið-
andi lamandi. Menn verða lamaðir af þrá. Kynferðisleg ástríða er ólrk
öðrum hvötum eins og t.d. hungri. Hungrið gegnsýrir mann ekki á
sama hátt og kynferðisleg ástríða. Ef ég er svangur þá get ég frestað
hungurtilfinningunni að vissu marki. Ég get frekar aðskilið sjálfan
mig frá hungrinu, sem ég get ekki þegar um kynferðislega ástríðu er