Uppeldi og menntun - 01.07.2008, Síða 25

25
nokkur börn nefndu þessa þætti sem skemmtilega. Nokkur börn kvörtuðu undan því
að ráða illa við lestrar- og stærðfræðiverkefnin sem þeim var ætlað að vinna.
athyglisvert er að bera þessar niðurstöður saman við nýlega rannsókn sem unnin
var með kennurum í byrjendabekkjum. Kennararnir sem tóku þátt í þeirri rann-
sókn voru ósáttir við auknar kröfur til lestrar- og stærðfræðikennslu í fyrsta bekk
og kenndu ytri þáttum eins og foreldrum, námsefni og samræmdum prófum um
(Jóhanna Einarsdóttir, 2004). aðalnámskrá grunnskóla gerir þó einungis ráð fyrir að
rúmlega þriðjungi skólatímans sé varið í lestur og stærðfræðinám. Þar kemur einnig
fram að nemendur eigi rétt á viðfangsefnum sem henta námsgetu þeirra og hæfni
(Menntamálaráðuneytið, 2006). Dewey gagnrýndi skólastarf sem gengur út frá náms-
greinum sem kennari sér um að flokka og deila niður á kennslustundir. Hann lagði
áherslu á að á fyrstu árum grunnskólans fengjust nemendur við verklegar greinar
og að lestur, skrift og stærðfræði lærðist smám saman vegna þess að börnin fyndu
þörf fyrir þá kunnáttu við lausn verkefna í öðrum greinum (Dewey, 1956, 1916, 2000,
Gunnar Ragnarsson, 2000a). Frásagnir barnanna benda til þess að þau líti svo á að
megináhersla sé lögð á lestur, skrift og stærðfræði sem aðgreinda þætti, en ekki sem
tæki í könnunar- eða þemavinnu.
Börnin sem tóku þátt í rannsókninni höfðu öll verið í leikskóla þar sem megin-
áhersla var á samskipti, leik og skapandi starf og þar sem þau fengu töluvert frelsi til
að velja sér viðfangsefni (Jóhanna Einarsdóttir, 2006). Niðurstöður sýna að frímínútur
og tímar þar sem börnin máttu velja viðfangsefni og vinna frjálst voru að mati margra
það skemmtilegasta í grunnskólanum. Börnin höfðu einnig töluverðar væntingar til
sérgreina eins og íþrótta, sunds og smíði sem þau höfðu þó ekki kynnst enn.
Dewey lagði áherslu á samfellu í námi barna og að byggt væri ofan á þá reynslu
sem börnin hefðu öðlast í leikskólum eða á heimilum (Dewey, 2000). Niðurstöður
rannsóknarinnar benda til þess að börnin upplifi miklar breytingar þegar þau byrja í
grunnskóla; skipulagið er stífara og leikurinn fer einkum fram í frímínútum.
Þá kemur fram að félagslegir þættir, eins og samskipti við önnur börn og fullorðna,
séu afar mikilvægir þættir í hugum barnanna. Mörg þeirra tóku myndir af vinum
sínum og töluðu um að það væri gaman í frímínútum því þar gætu þau leikið við vini
sína. Nokkur börn nefndu það sem dæmi um hvað væri erfitt og leiðinlegt þegar þau
eða félagar þeirra hefðu átt í erfiðleikum í samskiptum eða lent í árekstrum við önnur
börn eða kennara. Þetta er í samræmi við erlendar rannsóknir sem benda til þess að fé-
lagar og vinir séu börnum afar mikilvægir við upphaf skólagöngunnar. Börnum sem
byrja skólagönguna með vinum sínum og börnum sem eignast vini í skólanum gengur
betur að takast á við breytingar og námið (Dockett og Perry, 2007). Niðurstöður þess-
arar rannsóknar benda einnig til þessa.
Börnin sem tóku þátt í rannsókninni töldu sig hafa lítil völd og virtust ekki hafa
þá tilfinningu að þau gætu ráðið miklu í skólanum. Þau töldu sig hafa lítið val um
hvað þau gerðu í skólanum eða hvernig þau gerðu það og töldu að skipulagið og
kennararnir ákvörðuðu það sem gert væri. Þau sögðust mega ráða hvað þau gerðu
í frímínútum, þegar það væri frjáls tími og þegar þau hefðu lokið þeim verkefnum
sem kennarinn setti fyrir. Þessar niðurstöður eru í samræmi við niðurstöður erlendra
rannsókna (Clarke og Sharpe, 2003; Corsaro og Molinari, 2000; Dockett og Perry, 2004,
JÓHAnnA eInARSdÓTTIR