Uppeldi og menntun - 01.07.2008, Síða 116

116
bRAUTRyðJendAVeRk Á íSlenSkU Um FJÖlmennIngU
Elsa Sigríður Jónsdóttir, einn af ritstjórum bókarinnar, á þarna tvær greinar. í fyrri
greininni tengir Elsa fræðikenningar um sjálfsmynd við ólíka menningarhópa. Þess
háttar samantekt kenninga er gagnleg því að þegar sjálfsmyndarfræðum er beitt við
fjölmenningarstarf kemur í ljós að sjálfsmyndin er miklu flóknara og margbreytilegra
fyrirbrigði en ein kenning getur ráðið við að skýra. Grein Elsu um íslendinga erlendis
vakti sérstakan áhuga minn, bæði vegna þess að hún er um hóp sem ég hef tilheyrt
og vegna þess að hún er góð. Hún fjallar um það að vera íslenskur námsmaður í
bandarískri háskólaborg í Miðvesturríkjunum. Slík reynsla er auðvitað ekki fyllilega
sambærileg við að vera varanlega fluttur til íslands frá fátækara landi, kannski með
ólíkt tungumál eða með annan litarhátt en flestir íslendingar. Það skiptir líka máli að
flest fólkið í rannsókn Elsu fór til náms en ekki í atvinnuleit. En slík reynsla, þótt tíma-
bundin sé, nýtist við að kenna um þetta efni. Greinin varpar líka ljósi á reynslu margra
íslendinga sem hafa verið í námi erlendis og flutt menningarreynslu heim með sér.
Þriðji ritstjórinn, Magnús Þorkell Bernharðsson, setur sér það markmið í grein sinni
að ræða um hlutverk trúarbragða í fjölmenningarsamfélögum. Hann bendir á að upp-
gangur trúarbragða eigi ekki einungis við um róttækar, múslímskar hreyfingar heldur
og vöxt hvítasunnukirkjunnar í Suður-ameríku, áhrif íhaldssamra, kristinna safnaða
á stjórnmál í Bandaríkjunum og stöðu hindúisma á Indlandi (bls. 44). Það rýrir þó
gildi greinarinnar, og er í andstöðu við markmiðið, að hann ræðir aðallega dæmi
af uppgangi múslímatrúar, þó að kristin trú sé miklu meiri pólitískur áhrifavaldur
í okkar heimshluta (Vestur-Evrópu og Norður-ameríku). Greinin er þó mikilvægur
umræðuhvati, þar sem tekið er skýrt fram að trúarbrögð hafi ekki síður áhrif á daglegt
líf en stórviðburði sögunnar.
í grein sinni fjallar Toshiki Toma um fordóma. Hann flokkar þá á skemmtilegan
hátt – ef hægt er að segja að eitthvað geti verið skemmtilegt við fordóma. í greinina
vantar tilvísanir til heimilda og skrá um heimildir er mjög stutt. Hún ætti þó engu að
síður að nýtast vel við kennslu.
í bókinni er grein eftir Sigurð Konráðsson um íslensku sem móðurmál og annað
mál og skarast sumt af efni hennar við grein Elínar um tvítyngi. Höfundarnir vitna
ekki til rannsókna hvor annars og að mjög takmörkuðu leyti til sömu höfunda, en
grein Sigurðar er aðallega um íslenskukennslu. Ég hef ekki kannað hvort skilgrein-
ingar í greinum þeirra Elínar og Sigurðar eru í grunninn hinar sömu; ætla að geyma
það sem verkefni handa nemendum mínum í framhaldsnámi.
í fyrri hluta greinar Þórdísar Þórðardóttur eru útskýrð allmörg hugtök um menn-
ingu og menningarlæsi, þar með talin hugtök úr kenningaramma franska félagsfræð-
ingsins Pierres Bourdieus. Skilgreiningarnar kalla á umræðu: Er t.d. rétt eða sanngjarnt
að tala um kynja- eða kynþáttablindu? (Bls. 274). Er rétt að draga upp gildishlaðinn
mun milli óhefðbundins barnaefnis sem ætlað er að hafa menntunargildi og alþjóðlega
markaðssetts afþreyingarefnis? (Bls. 277). í síðari hluta greinarinnar er sagt frá rann-
sókn höfundar á menningarlæsi í tveimur leikskólum sem gerð var í þeim tilgangi að
kanna hvaða hlutverki barnaefni gegnir í leikskólum og hvort notkun þess geti varpað
ljósi á hvernig börnin upplifa nánasta umhverfi sitt. Þetta er áhugaverð grein.
Björk Helle og fimm aðrir höfundar hafa tekið saman upplýsingar um lög, reglur,
námskrár og stefnumótun í málefnum barna og fullorðinna af erlendum uppruna.