Morgunn - 01.06.1960, Blaðsíða 58

52
MORGUNN
nefndu. Þeir hafa hátt á sviði siðspeki og félagsmála,
þeir fara um með fríðu föruneyti á flugleiðum hugvísinda
og draumóra. Er hér einkum átt við atvinnuskáld, jafnt
í bundnu sem óbundnu máli. Ef til vill er falsspámanna-
stéttin hvergi fjölmennari en á þessu sérstaka sviði. En
vegna þess, að sú stétt spáir fyrir peninga, þykir rétt
að vara við þeirri spá, sem hún lætur frá sér fara.
Það örlar á einni slíkri falskenningu, ail verulega í einu
riti Gunnars Gunnarssonar, skálds, er hann nefnir „Ár-
bók“. — Eftir að hafa lýst menningarástandi þjóðarinnar
á hinn herfilegasta hátt, og sömuleiðis ástandi annarra
vestrænna þjóða, þar sem allt á að vera á hverfanda hveli
og á hraðri leið niður hjarnið, kemur skáldið aðeins auga
á þrenns konar úrræði. En þau eiga að vera alvirk til
úrbóta. Þessi úrræði standa skrifuð á blaðsíðu 17 í nefndu
riti og eru þannig: „Skilningur, þekking, hófsemd í hleypi-
dómum. Það eru hin einföldu meðöl, er bjargað geta mann-
kyninu — þau og engin önnur. Annar grundvöllur betri
verður ekki fundinn". Ekki er trúlegt að ummælum sem
þessum veitist nokkru sinni sú virðing að vera færð á
skrá, er hefði að yfirskrift: „Þeir vitru sögðu“. Til þess
munu þau skorta flest það er þurfa þykir til að fá að
skipa slíkan heiðurssess. Tæpast hefði því verið trúað,
að slíkur þrenningarlærdómur hefði getað orðið til á þeim
upplýsingatímum, sem vér nú lifum á. En raunin hefur
þó orðið önnur. Vegna þess að í þessum nýja þrenningar-
lærdómi skáldsins felast mjög varhugaverð úrræði, verða
þau hér athuguð hvert út af fyrir sig í þeirri röð, sem
hér fer á eftir. Kemur þá fyrst til skoðunar fyrsta per-
sóna nefndrar þrenningar:
I. Skilningurinn.
Lítill vafi mun leika á því, að skilningur hefur aukizt
ört og ef til vill um skör fram. Mun það mála sannast,
að í skólum þjóðanna hafi verið lagt fullmikið af mörkum
til framdráttar skilningi á kostnað annarra gildismikilla