Morgunn - 01.06.1960, Blaðsíða 14

8
MORGUNN
dreginni alvöru sálarrannsóknamálið. Það var ekki lítils-
gild forvitni eftir kitlandi, æsandi nýungum, sem réð því,
að hann tók þessa stefnu .Heldur vegna þess, hve lífið
var honum mikils virði, hve örlög mannsins lágu honum
í miklu rúmi. Væri hægt að rekja þau lengra en á grafar-
bakkann, væri hægt að fá raunhæfa vitneskju um að veg-
urinn væri lengri, þá var þar um svo óumræðilega mikið
mál að tefla, að hann, alvörumaðurinn, mannvinurinn,
gat ekki látið undir höfuð leggjast að fórna öllum þeim
tíma, sem hann ýtrast mátti, til að kynna sér þetta mál,
vega og meta sannleiksgildið á vogarskál þeirra vitsmuna,
sem hann var þá fyrir löngu orðinn þjóðkunnur af.
Hvað lagði hann að veði? Bókmenntahróður sinn, sem
þá var orðinn meiri en annarra Islendinga þeiiTa, sem
skáldsögu höfðu samið, — og meira: Mannorðið líka, svo
geypilega var að honum veitzt í byrjun fyrir þetta tiltæki.
Og þegar sannfæringin var fengin um það, að í hinum
svonefndu dularfullu fyrirbrigðum, þessum furðulegu
tjáningum sálarlífsins væri staðreyndir að finna, sem ekki
yrðu á nokkurn sanngjarnan eða skynsamlegan hátt ann-
an skýrðar en svo, að þær bentu til framhaldslífs manr.s-
sálarinnar, vígði hann vitsmuni sína, mælsku og ritsnilld
fremur þessu máli en nokkuru öðru síðari hluta ævinnar,
Með próf. Haraldi Níelsyni gerðist hann höfuðstofn-
andi þessa félags og stýrði því í nærfellt tuttugu ár. Þess-
vegna helgum vér aldarminningu hans þetta kveld. Þess-
vegna erum vér hér saman til þess að vaxa sjálf og verm-
ast minningunni, sem vér eigum um hann.
Rúmlega 20 ár eru liðin, síðan Einar Kvaran hvarf af
jarðneskum heimi, en svo lifandi skýr er sú mynd, sem
hann lét oss eftir, að mörgum þeirra, sem hér eru í kvöld
og áttu með honum samleið, langa eða skamma, í þessu
félagi, mun finnast sem sé hann Ijóslifandi á meðal vor
enn.
Ég man hann vel á mörgum fundum í félagi voru. Ég
man fádæma rökfimi hans, frábæran flutning á málinu,