Morgunn - 01.12.1975, Blaðsíða 8

110
MORGUNN
bókin í heild sinni skyldi ekki vera gefin út á ný. Eftir þetta
mun ég hafa lesið hvaðeina sem á vegi mínum varð frá hendi
þessa vitra. víðsýna, lærða og fráhærlega ritsnjalla manns, sem
mér þótti löngum sem steði utar og ofar öllum þorra sam-
ferðamannanna. Enginn ritaði móðurmálið alveg eins og
hann, svo hreint og tært og áhrifamáttugt. Um stíl og málfar
allt var hann líklega líkastur, eða skyldastur, frænda sínum
og kennara, Páli Melsteð. Ekki ósennilegt að vitandi eða óaf-
vitandi hafi hann í æsku tekið sér rithátt Páls til fyrirmyndar.
En stillinn er maðurinn og því má vel vera, að ættemið hafi
þarna sagt til sín. Helgi var manna sjálfstæðastur og því
manna ólíklegastur til þess beinlínis að stæla nokkurn, enda
verða þeir menn jafnan ólesandi er það gera. itg minnist þess,
að ég sagði eitt sinn við Guðbrand Jónsson að einhvernveg-
inn væri það svo, að mér þætti ávallt sem nokkurrar óein-
lægni kenndi i stilsmáta tiltekins manns. „Það er ekki að
undra“, svaraði Guðbrandur, „hann er alltaf að apa ein-
hvern.“ Má vel vera að hann hafi haft nokkuð fyrir sér í
þessu.
Stíll Dr. Helga Péturss var í rauninni hrein spegilmynd af
persónuleika hans, og sá maður, sem ekki fann nautn í með-
ferð hans á íslenzkunni, hlaut að ég held að hafa sljóa tilfinn-
ingu fyrir móðurtungu okkar. Þess minnist ég, að rétt eftir
lát hans varð ég áheyrzla að þvi, að menntamaður einn í
Reykjavík sagði er hann mætti kunningja sínum á fömum
vegi: „Þá er nú Dr. Helgi Péturss búinn að kveðja. Og nú
ert þú einn eftir þeirra er rita móðurmálið svo, að ég hafi
nautn af að lesa, hvað sem efninu liður.“ Langt er um liðið
siðan þetta var sagt. Rétt að aðrir en ég leggi dóm á það,
í hvora áttina þróunin hafi stefnt þessa síðustu áratugi.
Orð Þorsteins Erlingssonar, sem tilfærð eru yfir greinar-
korni þessu, úr afmæliskvæði til Dr. Helga Péturssonar 1903,
bergmála traust það, er hugsjónamenn þjóðarinnar þá báru
til þessa mikla glæsimennis, er fengið hafði svo mikið og
margt i vöggugjöf og af trúmennsku neytt hæfileikanna. Þessi
skarpgáfaði og fjöllærði vísindamaður, þessi fágæti ritsnill-