Morgunn - 01.12.1975, Síða 52

154
MORGUNN
inni er það þannig eiginlegt að vera einskonar brú milli hug-
rænnar trúar og sannleiksleitar efnisvísindanna; m.ö.o. hinn-
ar Eilífu Speki trúarbragðanna á aðra hlið og almennrar þekk-
ingar á hina hliðina.
Heimspekin og lífiS sjálft.
Það er flestum kunnugt, að til eru hinar fjölþættustu fram-
setningar heimspekilegrar túlkunar, viðhorfa og kenninga um
tilgang lífsundursins og stefnu. — Hinir snjöllustu andans
menn og hugsuðir hafa glimt við það, að ráða i rúnir hins
dulda að baki veruleikans er við oss blasir, allt frá þeim árdög-
um í upphafi vega, sem fyrir löngu eru horfnir í tímans djúp;
hins mikla upphafs, þegar maðurinn fyrst fór að skynja meira
en dýr merkurinnar; þegar andi hins guðlega, hugsunin, tók
sér bólfestu hjá honum hið innra. — Þó hafa hinar óræðu
gátur verið skýrðar að öðrum leiðum, með stórbrotnum og
yfirskilvitlegum hætti, af spámönnum og vitranamönnum,
sem öðlast höfðu guðlega sýn til huldra lífssviða, og sem höfðu
þannig náð skynrænu sambandi við hærri vitundarstig en
aðrir dauðlegir menn fá skynjað, — hinum miklu sjáendum
allra alda. — En rýninn sannleiksleitandi kemst við þraut-
seiga eftirgrennslan að raun um tilveru slíkra sjáenda á ýms-
um tímum meðal manna; sjáenda, sem með óvæntum og
sláandi hætti hafa opnað öðrum mönnum sýn til hins dulda
og óþekkta, og gefið þeim nýja trú eða nýja heimspeki.
Þegar talað er um heimspeki verður spurningin sem við
blasir sú, hvaða heimspekileg túlkun eða kenningar gefi hina
víðtækustu og hagkvæmustu möguleika til skilnings á eðli
lífsins, hæði hinni sjáanlegu hlið sem og hinni duldu hlið
þess; í þvi augnamiði að skapa möguleika til að tengja þennan
skilning almennu lífi, og þá með þeim hætti að menn öðlist
möguleika til að geta lifað sannleikanum; geta lifað vitru og
segja mætti heimspekilegu lifi; lífi sem þrátt fyrir þetta
orðalag, væri fullkomlega raunhætt og hagkvæmt, séð frá