Ný saga - 01.01.1988, Blaðsíða 44

Helgi Þorláksson
up nam svo mikið nám á Eng-
landi, skv. Pálssögu, „að
trautt voru dæmi til að neinn
maður hefði jafnmikið nám
numið né þvílíkt á jafnlangri
stundu".10
Athyglisvert er að fræði-
menn 20. aldar treysta allvel
lýsingum 13. aldar höfunda
þegar þeir segja frá mönnum
sem uppi voru á 11. og 12. öld,
jafnvel þótt þeir vantreysti
höfundum 13. aldar þegar þeir
segja frá mönnum sögualdar í
íslendingasögum. Fræði-
mennirnir á 20. öld taka marg-
ir hverjir upp forsendur og
viðmið höfunda á 13. öld
þegar þeir segja frá mönnum
11. og 12. aldar, ganga jafnvel
lengra í lofinu og gefa enn
betri einkunnir. Jón Helgason
/j
Leiðin til Rómar.
Nikulás ábóti á
Munkaþverá, sem
uppi var á 12. öld,
lýsir ieið
pílagríma frá
Álaborg til Rómar.
Ekki er vitað hvort
íslenskir
Rómferlar fóru
almennt um
Álaborg. í
Björgvin munu
íslenskir
suðurgöngumenn
hafa átt vetrardvöl
en gátu síðan
tekið byrðing til
Konungahellu við
Gautelfi sumarið
eftir og þaðan var
stutt til Álaborgar.
Leiðin lá að sögn
Nikulásar um
Verden
(Ferðuborg),
Mainz
(Meginsoborg),
Basel
(Boslaraborg),
Vevey
(Fívfsuborg) og
Pavíu (Papey) en
ekki er getið
viðkomu í
Reichenau sem er
í um 110 km
fjarlægð frá Basel
(í loftlínu). För
göngufólks frá
Álaborg til Rómar
tók 54 daga
samkvæmt
lýsingu Nikulásar
eða með hvíldum
einar níu vikur.
íslenskir
suðurgöngumenn
hafa væntanlega
jafnan átt
vetrardvöl að nýju
í Noregi á
heimleiðinni.
Getið er að
höfðingjar ýmsir
hafi farið á
hestbaki suður og
sunnan.
biskup ritar td. í Kristnisögu
sinni frá 1925 að Sæmundur
fróði hafi haft til að bera „rétt-
sýni“ þótt það komi hvergi
fram í heimildum og lítið sé
vitað um Sæmund.11 Sigurður
Nordal notar um Sæmund
orðin „góðgjarn“ og „spak-
látur“.12 Gissuri biskupi gefur
Jón biskup Helgason ágætis-
einkunnina „göfugt mikil-
menni“.13 Jón Jóhannesson
ritar að Mosfellingar, Gissur
biskup og ættmenn hans, hafi
verið „friðsamir, stjórnliprir
og rótgrónir í innlendri
höfðingjamenningu"14 og
Þorvaldur Thoroddsen ritar
að Páll biskup hafi verið „ein-
hver hinn vitrasti snyrtimað-
ur“15 og þannig má áfram telja.
Sigurður Nordal ritar um
Sæmund fróða og samtíma-
menn hans: „A þessum kyn-
slóðum er svipur samræmis
og sátta við guð og menn“.16
En Jón Helgason biskup
gengur cinna lengst í aðdáun
og scgir að tímabilið frá um
1050 fram yfir miðbik 12. ald-
ar hafi verið farsælasta tíma-
skcið í sögu þjóðveldins, „ef
ekki í sögu vorri yfirleitt“,
cins og hann segir, og bætir
við:
Sá kraftur sem búið hafði
hjá heiðnum forfeðrum
vorum var þá orðinn helg-
aður af anda kristindóms-
ins og bar í mörgu tilliti
blómlega ávexti enda mun
um þær mundir hafa mátt
langt leita til að finna þjóð
sem betur hafi unað hag
sínum en almenningur á Is-
landi.17
42