Ný saga - 01.01.1988, Blaðsíða 71

.
h
kann að þykja merkilegt eftir
fimmtíu ár. Það sem okkur
finnst kannski ómerkilegt í
dag getur mönnum eftir hálfa
öld þótt stórmerkilegt. Það er
eins og spássíukrotið í hand-
ritunum. Það þykir merkileg-
ast núna. Það sem menn gerðu
til þess að prófa pennann sinn.
Við reynum að fá fólk til þess
að segja sem allra mest en það
er oft erfitt. Fólk er sparsamt á
orðin, jafnvel kemur þar fram
gamla sparsemin á pappírinn.
Finnst það sé að eyða of mikl-
um pappír í vitleysu. Við
leggjum því nefnilega til
pappírinn, sendum pappír
með. Það eru alls konar svona
smákátlegir munir sem maður
þarf að kljást við.
Það er eitt sem maður hefur
ekki getað sinnt eins og þörf
væri á og það er hin persónu-
lega umönnun. Margt af þessu
fólki vill eðlilega að því sé
sinnt. Það vill að maður skrifi
því öðru hverju annað en
þessar spurningar, tali við það
í síma eða heimsæki það.
Vandinn er bara að Ingjalds-
fíflið getur ekki deilst mjög
víða, það er tæknilega erfitt.
En þetta er það sem þyrfti að
gera. Eg hef alltaf sagt að það
þyrftu að vera minnst þrír á
þjóðháttadeildinni. Einn sem
ynni hina daglegu rútínu,
annar sem væri úti á meðal
fólksins, bæði til að safna og
til að sinna fólki og sá þriðji
væri við að vinna úr þessu.
Menn mundu náttúrlega
skipta um þessi hlutverk eftir
röð.
Á að halda endalaust
áfram að safna?
Þetta er blátt áfram sam-
viskuspurning og á reyndar
ekki aðeins við okkur. Eg hef
verið á fundum með fólki á
Norðurlöndum sem vinnur
að svipuðu starfi og hefur gert
það lengur en við, einkum
Svíar. Þetta er spurning sem
þeir eru búnir að velta fyrir sér
lengi. Og ég get sagt það, að ef
við værum mjög eigingjörn þá
mundum við hætta að safna
og snúa okkur að því að fara
að vinna eitthvað úr því sem
komið er, því að okkur langar
meira til þess í bili.
Þetta er samviskuspurning
vegna þess að okkur finnst við
vera í vissu björgunarstarfi.
Að vísu getur maður sefað
samviskuna með því að segja
sem svo, að frá því eftir síðari
heimsstyrjöld er til svo gífur-
lega mikið heimildamagn, t.d.
í dagblöðum og öllu því ritaða
máli. Það eru komnar kvik-
myndir og ennþá fleiri ljós-
myndir. Það eru til svo miklar
heimildir frá þessum síðustu
4—5 áratugum að maður ætti
ekki að þurfa að óttast að
þetta tapist endanlega. Þó var
það svo, t.d. þegar verið var að
setja upp sýningu um eldhús-
ið og eldhúsgögn á Þjóð-
minjasafni sumarið 1987 að þá
kom í ljós að ýmislegt vantaði
og var erfitt að safna munum
sem voru algengir á tímabilinu
1940—60, sem margir könn-
uðust við, bæði sem börn og
fullorðnir. Þessu er fleygt,
eðlilega, og þá getur maður
spurt sig: Gleymir fólk ekki
alveg eins hvernig það með-
höndlaði þá hluti? Þannig að
ég held, að lausnin sé ekki sú
að hætta að safna, heldur að
auka við einum starfsmanni
svo hægt sé að gera hvort
tveggja: að halda áfram að
safna í einhverjum mæli, en
auk þess geti menn unnið
meira úr þessu.
Ég held að það fari ekki á
milli mála að það sé auðveld-
ara fyrir þá að vinna úr hlut-
unum sem þekkja þó svolítið
til, bæði söfnunarinnar og
þess veruleika sem var, heldur
en að eftir 100 ár fari einhver
að vinna úr þessu, maður sem
er bara úr allt annarri veröld,
skilur kannski ekki ýmislegt
sem okkur finnst sjálfsagt að
skilja í þessum svörum í dag.
Þess vegna held ég að það sé
mjög nauðsynlegt að það sé
reynt að vinna úr þessu ekki
alltof löngu eftir að safnað er.
NOTADRJÚGAR
HEIMILDIR
Hversu nothæfar eru þær
upplýsingar sem úr svörun-
um fást sem sagnfræðilegar
heimildir?
Ég held að þetta sé mjög
nothæft. Þó er það þannig að
það fer svolítið eftir því
hversu margar heimildir mað-
ur hefur frá hverjum stað. Við
sendum þessar spurninga-
skrár til nokkur hundruð
heimildarmanna úti um allt
land. Nú kemur eitthvert
ókennilegt fyrirbæri upp og
sagnfræðinginn rekur kannski
í rogastans. Þetta er eitthvað
sem hann kannast ekki við. Ef
Eitt af þvi sem maður
lendir í er blessadur
íslendingasagna-
stíllinn. Fólk er alltaf
ad reyna að hafa
knappann stí/, góðan
stíl, mæla þarft eða
þegja, aö vera ekki
að segja neina
þarfleysu.
Pað eru til svo miklar
heimildir frá þessum
síðustu 4-5 áratugum
að maður ætti ekki
að þurfa að óttast að
þetta tapist
endanlega.
69