Ný saga - 01.01.1988, Blaðsíða 43

Ný saga - 01.01.1988, Blaðsíða 43
GRÁFELDIR Á GULLÖLD OG VOÐAVERK KVENNA mörbiskup'1.6 Eins og nærri má geta varð höndin kreppt og klerkur mátti sig hvergi hræra. En hér er líklega góð vísbending um það hvernig Islendingum var strítt erlend- is. Ottinn við menningarlega einangrun á sér etv. ekki síður sálrænar en sögulegar orsakir og er kannski samkenni eyjar- skeggja hvarvetna. Á sjötta áratugnum voru líka einlægt einhverjir að segja frá utanlandsferðum sínum í útvarpinu og byrjuðu oft svona: „Góðir Islendingar. „Út vil ek“, sagði Snorri. Út- þráin hefur löngum einkennt Islendinginn“. Ferðalöngun Islendinga og ótti við menn- ingarlega einangrun hefur vafalítið átt þátt í því hversu tíðrætt fræðimönnum hefur orðið um utanlandsferðir for- feðranna á eigin skipum hvert á strönd sem var og hversu þeir dást að þeim. Hugmynd- in um menntunargildið í utan- landsferðum Islendinga á 11. og 12. öld kemur fram hjá Þorvaldi Thoroddsen, Boga Th. Melsteð og Jóni Jóhann- essyni, eins og áður gat, en hún kemur líka fram í skrifum Björns Þorsteinssonar, Sig- urðar Líndals o.fl. Björn ritar að ellefta og tólfta öldin hafi verið blómaskeið íslenska þjóðveldsins. Islendingar eru þá mjög í förum erlendis, segir hann, og tileinka sér hámenn- ingu samtímans.7 Sigurður rit- ar ma. að Islendingar hafi vegna kynna af umheiminum haft „að ýmsu leyti gleggri þekkingu á landaskipan heimsins en aðrar þjóðir.“s Rök fræðimanna fyrir því að Islendingar hafi ferðast mikið eru einkum þau að skipaeign landsmanna muni hafa verið mikil framan af og einnig sýni samningur einn við Olaf konung helga frá 11. öld að Islendingar muni hafa stundað landaleit. Þá hafa Is- lendingar stundað pílagríms- ferðir og er frægast að í bók einni frá klaustrinu á Eynni auðgu, Reichenau, í Rínar- hólmum við Boðnarsjó, eru nöfn Islendinga, etv. alls 13, og eru talin vera frá 12. öld.9 Þetta er túlkað svo að píla- grímsferðir hafi verið tíðar. Loks er að nefna að klerkar virðast hafa ferðast mikið því að Páll biskup Jónsson lét telja presta í biskupsdæmi sínu um 1200 af því að hann óttaðist að mikil ferðalög þeirra úr landi yllu prestaskorti. MENNINGAR- VITAR Nú hafa margir Islendingar ferðast um í heiminum án þess að veita miklum menningar- straumum til landsins og vafa- laust hafa margir farið píla- grímsferðir til Rómar án þess að flytja með sér hámenningu samtíðar sinnar til Islands. En þeir fræðimenn sem nota orð- in hámenning og menningar- straumar og nefna bestu menn og göfugustu og mestu fram- kvæmdamenn í þessu sam- bandi, eiga fyrst og fremst við Isleif biskup, Gissur son hans, Sæmund fróða, Jón biskup Ögmundsson, Hall Teitsson, Gissur son hans og biskupana Þorlák og Pál og fleiri scm eiga sér hliðstæður í Sigurði Nordal, Halldóri Laxness, Kristjáni Albertssyni, Thor Vilhjálmssyni, Ólafi Ragnari, Hannesi Hólmsteini og ótöldum öðrum. I heimildum frá 13. öld staf- ar miklum ljóma af forfeðrun- um á 11. og 12. öld. I Kristni- sögu segir að Sæmundur fróði hafi verið besti klerkur sem verið hefur á Islandi, Mork- inskinna segir að Noregskon- ungur hafi sagt að gera mætti þrjá menn úr Gissuri Isleifs- syni, víkingahöfðingja, kon- ung eða biskup, og skv. Jóns- sögu sá Danadrottning fyrir þegar Jón Ögmundsson var barn að aldri að hann yrði biskup. Um Hall Teitsson segir í Hungurvöku að hann fór víða erlendis og gat talað mál innfæddra hvar sem hann kom. Samkvæmt Haukdæla- þætti var Gissur sonur hans betur metinn í Róm en nokk- ur íslenskur maður annar af mennt sinni og framkvæmd, eins og þar segir, en Páll bisk- btflvrr nn- Apioíti kcrkncf U.mMKo- k 4>th \j\?tarrfu í , pcrHt. hJJlu-t AA.tr AAitUumrQA Ádl-r- ÁÁJlTmíUl’J' 1 cka- 1 lurt’’ H q-ch t ■ l UUrttt' lacprcr-AULf Cmh ( 1U ).l VJotumjr- Atiflultn ■ Gudnyyiukit udkr Ru-Gnw.^- Z4U t.V Ú N.do”i.*r Au-I’in ha'jyrl.ib 2.t.rder-5rnimdo- . , - , f - . $rr>turUu- 6cnrtt>í5. u ,( Tr.v Uu<\- Bfrrolb.C&miN ^ pV M^rulA.1 ' ÞvrciMrr'. • < » k-rtartT' Koofrrr Clwnr.n •Á U.un, . r T. » £t*Tp*rr-' i'i * Kuorlpm k iLt i bvkV l"fírm.t lurlcTr.t Hctitn.tn 1 h**g Cuii Islendingar á Eynni auðgu. Hluti af bls. 159 í bræðralagsbókinni í Reichenau frá 12. öld. Efst stendur Hislant terra en sídar koma ma. nöfnin Vigdís, Vilborg, Kolþerna og Þuríður og átta önnur, líklega karlanöfn. Óvíst er að allt þetta íslenska fólk hafi verið í eynni heldur má vera að sumt hafi verið keypt þar undir bænahald án þess að hafa gengið suður. 41
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132

x

Ný saga

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Ný saga
https://timarit.is/publication/806

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.