Ný saga - 01.01.1988, Blaðsíða 120

Valdimar Unnar Valdimarsson
Bandaríkjamanna á íslandi
hefðu enn ekki séð í gegnum
blekkingar- og svikavefinn."28
Ohætt er að segja að við
annan tón hafi kveðið í mál-
gögnum stjórnarandstöðunn-
ar. Þannig lagði Morgunblad-
ið til dæmis áherslu á það
óréttlæti sem fælist í því að
fimmtán milljóna manna
þjóð, sem byggi á Formósu,
væri vikið úr Sameinuðu
þjóðunum:
ísland er ef til vill eitt af
fáum ríkjum heims, sem
hefur efni á að leggja ein-
ungis siðgæðislegt mat á
þetta deilumál innan SÞ.
Við þurfum hvorki að taka
tillit til pólitískra eða við-
skiptalegra hagsmuna okk-
ar í Kína, af því að þeir eru
ekki fyrir hendi. Og þegar
þetta siðgæðislega mat er
lagt á málefni Kína hjá SÞ
er ljóst, að með sama hætti
ogþað er rétt og eðlilegt að
fulltrúar Peking-stjórnar-
innar taki sæti Kína hjá SÞ
er líka rangt, að þessar 15
milljónir á Formósu eigi
þar enga fulltrúa.29
SAMSPIL ÓLÍKRA
ÞÁTTA
Óhætt er að segja að afstaða
Islands til aðildar Kína að
Sameinuðu þjóðunum og sú
breyting sem þessi afstaða tók
í tímans rás varpi ljósi á
nokkra þeirra þátta sem alla
tíð hafa mótað starf Islend-
inga á vettvangi Sameinuðu
þjóðanna, afstöðu þeirra og
málflutning. Það var til dæmis
engin tilviljun að Islendingar
tækju lengi vel sömu afstöðu
til Kínamálsins og flest önnur
vestræn ríki. Með inngöngu í
Atlantshafsbandalagið hafði
Island skipað sér á bekk með
þessum ríkjum og á viðsjár-
verðum tímum sjötta áratug-
arins þótti eðlilegt að fylkja
Fulltrúi Alþýðulýðveldisins.
Sendinefnd kínverska
Alþýðulýðveldisins hjá
Sameinuðu þjóðunum kom til
New York hinn 11. nóvember
1971. Ekki er þessi mynd tekin
við það tækifæri, heldur
nokkrum dögum áður er
undirbúningsnefnd á vegum
Alþýðulýðveldisins kom til New
York. Á myndinni sést einn
nefndarmanna.
liði á alþjóðavettvangi og þá
ekki síst á Allsherjarþingi
Sameinuðu þjóðanna. Deilan
um aðild Kína að Sameinuðu
þjóðunum varð þá með viss-
um hætti táknræn fyrir sam-
búð Austurs og Vesturs og Is-
lendingum þótti sjálfsagt að
taka afstöðu, sem samræmdist
best skuldbindingum þeirra
við þau samtök vestrænna
ríkja sem þeir höfðu gerst að-
ilar að. A þessari afstöðu varð
ekki breyting fyrr en árið
1958, tveimur árum eftir að
vinstri stjórn komst til valda á
Islandi. Þá breytingu virðist
meðal annars mega rekja til
hagsmuna Islendinga í land-
helgismálinu, sem setti svo
mjög svip sinn á samskipti ís-
lands við umheiminn um
þetta leyti. Hafa verður í huga
að hagsmunir íslendinga í haf-
réttarmálum hafa ætíð sett
mark sitt á starf þeirra hjá
Sameinuðu þjóðunum, knúið
þá til frumkvæðis og virkrar
þátttöku á þessu sviði en jafn-
framt haft áhrif á afstöðu Is-
Deilan um adild Kína
ad Sameinudu
þjóðunum vard þá
með vissum hætti
táknræn fyrir sambúd
Austurs og Vesturs...
lands til ýmissa mála. Stefnu-
breytingin í Kínamálinu árið
1958 virðist gótt dæmi um slík
áhrif.
Enda þótt Islendingar vikju
um hríð af þeirri leið sem flest
aðildarríki Atlantshafsbanda-
lagsins kusu að fara í Kína-
málinu var þess að vænta að
utanríkisstefna „viðreisnar-
stjórnarinnar“ setti svip á af-
stöðu íslands í þessu máli sem
öðrum er vörðuðu alþjóða-
samskipti. Allan sjöunda ára-
tuginn bar afstaða Islands í
Kínamálinu vott um sam-
stöðu með flestum öðrum
vestrænum ríkjum. Með
myndun vinstri stjórnarinnar
árið 1971 urðu hins vegar ýms-
ar breytingar á íslenskri utan-
ríkisstefnu og af þeim breyt-
ingum spruttu meðal annars
umskipti í afstöðunni til að-
ildar Kína að Sameinuðu
þjóðunum. Þau umskipti eru
gott dæmi um það hvernig
rödd íslands á alþjóðavett-
vangi getur tckið breytingum
í samræmi við breytt stjórnar-
mynstur á Islandi, breytta
stefnu í utanríkismálum.
Afstaðan til aðildar Kína að
Sameinuðu þjóðunum varð
flokkspólitískt dcilumál og á
íslcnsku löggjafarsamkund-
unni ræddu mcnn af miklum
hita um hag fjölmenns ríkis í
fjarlægri heimsálfu. Eftir sam-
þykktina á Allsherjarþingi
Sameinuðu þjóðanna árið
1971 og inngöngu kínverska
Alþýðulýðveldisins í samtök-
in var deilumál þetta auðvitað
úr sögunni á Islandi. Eftir
stóð hins vegar að íslendingar
höfðu skipað sér á bekk með
þeim ríkjum heims er stuðla
vildu að aðild fjölmennasta
ríkis veraldar að samtökum
hinna sameinuðu þjóða, ríkis
sem æ síðan hefur aukið tengsl
sín og samskipti við umheim-
inn.
118