Vaki - 01.09.1953, Blaðsíða 42

Jón Óskar:
HERMENNILANDIMlNU
í augum ykkar hef ég séö þá brjóta upy
huröina. Þeir eru komnir langt aö til aö
frelsa heiminn,
Nei!
til aö bera ranglætiö inn í augu ykkar
aö þaö Ijómi í sjálfu sér eins og maurildi
þúsund smásynda. Ég hef séö þá brjóta upp
huröina og ryöja ófrelsinu inn um dyrnar
og þiö hélduö aö þaö væru þreyttir
feröamenn aö leita sér aö næturstaö.
(29. júní ’52)
Mánudag 23. febrúar 1852
Málari þarf að kunna að nota litina ef hann vill komast lengra en að framleiða
einíaldar ljósverkanir, þœr eru góðar í teikningum en hljóðfœri málarans er voldugra.
Ein aðalstoð málverks er liturinn, skör lœgra birtuandstœður*), hlutföll og perspektíf.
Hlutföll gilda jafnt í höggmyndum og málverkum, sjónvídd ákveður útlínu, birtuand-
stœður draga fram hlutina með því að setja ljós og skugga móti bakgrunni, litur
blœs lífi í mynd etc. Þegar myndhöggvari vinnur byrjar hann ekki á að ganga frá
útlínum, en lagar til efnið og byggir úr því hlut, reyndar stórskorinn eftir fyrstu
atrennu, en þarna sjást strax aðaleigindirhöggmyndar — viðnám, þéttleiki og fyrirferð.
Kóloristar halda i hendi sér öllum þráðum málaralistar, þeir œttu að glöggva sig á öllu
sem list þeirra geymir þegar frá byrjun, þeir eiga að skapa massa úr litum á sama
hátt og myndhöggvari býr til hluti úr marmara eða steini, rissmyndir ákveða hlutföll,
perspektíf, áferð og lit.
1 báðum listgreinum er útlínan háð siðvenjum. Hún œtti helzt að spretta fram
einsog afleiðing þegar búið er að koma fyrir öllum aðalatriðum. Með því að huga
bœði að heildaráferð (þarmeð talið perspektíf) og lit í undirbúningi myndar tekur
málarinn skref í áttina að endanlegu útliti, það heppnazt vel eða illa eftir hœfileikum
málarans, en á þessu byrjunarstigi er fólginn vísir að því sem kemur fram seinna.
TlMARITIÐ VAKI
40
*) Þ. e. chiaroscuro.