Vaki - 01.09.1953, Blaðsíða 59

óbeit hafa þeir á andlegum sóða- ,
skap. Einna hatrammastir eru þeir á
móti hinni x'ómantísku hugmynd urn
listamann eða geni, að þeim sé allt leyfi-
legt í nafni listar og gáfu. Telja hana
skaðlega og hrokafulla, en hrokinn virð-
ist þeim sem stífla í öllu skapandi starfi.
Þeir líta á sig sem flokk úr hópi vinn-
andi rnanna. Þeir eru hluti af heild,
þjónar, en ekki hei’rar. Sérafstaða í
myndlist: Þeir láta berast meir af þeirri
tilhneigiixgu að hlusta inn á við inn í
djúpið, sálarvíddina frekar eix kanna
vídd ytri náttúru. Þar er órannsakaður
heimur töfrunx slunginn og býr, þegar
hann hefur komizt í fast samband við
efni myndar, yfir miklum og heillandi
möguleikum. Býr yfir þessu: Hrynjand-
in sjálf, sem það afl er virðist liggja á
bak við því fleiri hluti heimsins senx
færri íxerna haxxa, jafnvel er grunur á
að hún haldi þeim saman.
Hver af hinum mörgu listgreiixum
virðist standa næst innstu veru maixns-
ins ef ekki hljómlistiix?
Af hverju?
Hún gefur nánast samband við rýtm-
ann í heimsvíddinni.
Hví skyldu litir og form ekki geta gert
lxið sama á siixxx hátt? Og er það ekki
sérlega heillandi viðfangsefixi þar sem
slíkt hefur ekki verið reynt áður? Óhá-
tíðlegar mætti orða afstöðu þessa
þannig: Álitið er, að iitur og form búi
eins og hljómurinn og hrynjandin í tóix-
list yfir sérstökum seið eða aixdlegunx
krafti. I viðjum eftirmyndar eru þau að
einhverju leyti drepin í dróma. Eftir-
myndin tefur hinn nýja, töfrandi leik,
samspil og ívaf lits og línu, þess vegna
er heixni eins og af sjálfsdáðum sleppt.
Það er því ástæðulaust að ergja sig á að
sjá í myndum sem slikum eftirlíkingu,
hún er þar alls ekki til.
Gerður IlelgadóUir: Járnmynd.
Óefað á Valtýr Péturssoix þaixix heiður
skilið að vei'a fi'umkvöðull hinna nýju
viðhorfa í málverkinu (þau koma fyi'st
á íslandi fi'am þar). Þótt lxann sýndi
ekki fyrstur á áriixu, vitunx við að hamx
sýndi á Septenxbersýniixguixni 1951
nokkrar myndir, sem telja verður
fyi'sta vott eða boðbera lximxar hreinu,
óhlutlægu listar. Það voru olíunxyndii',
sumar mjög eftirtektarverðar, einkunx
ein (prentuð í seinasta hefti Vaka). En
það var ekki fyrr en Valtýr konxst í
kynni við gouache-litinn (séi'stakt af-
brigði vatnslitar, sem hefur þamx kost
olíulitar að þekja alveg pappír eða
striga en heldur unx leið eiginleika
vatnslitar að vei'a bjai'tur og hreinn),
TtMARITIÐ VAKI
57