Vaki - 01.09.1953, Blaðsíða 55

mundur taki hring, sverð og hálsmen.
öllum þessum gripum má finna stað í
sérstöku samhengi sem er samhengi
indó-evrópskra trúarbragða.
Hér vinnst ekki tími til að lýsa öllum
þeim rökum sem M. Dumézil og þeir sem
fylgja honum að málum leiða að því að
þjóðfélag Indó-Evrópumanna hafi
byggzt á þrefaldri hlutverkaskipt-
ingu (40): blótkonungurinn eða
prest-höfðinginn; hermaðurinn og
loks almenningur eða landbúnað-
arverkamenn. Þessi skipting liggur til
grundvallar erfðastéttarfyrirkomulagi
því sem enn er í gildi í Indlandi og
speglast í trúarbrögðum Indverja, því
að þar verður fyrir okkur skýrt ein-
kennd þrenning er samsvarar þrískipt-
ing þjóðfélagsins. Hliðstæða þeirra inn-
an germanskra trúarbragða er Uppsala-
þrenningin í lýsingu Adams af Brimum
(41): Óðinn seiðkonungur; Þór víga-
guð; Freyr guð frjósemi og alþýðu,
veraldargoð.
Nú er oft vitnað til þessarar þrískipt-
ingar í indó-evrópskum goðsögum, og
einna algengust aðferð til þess er að
koma að þrenns lconar dýrgripum eftir
h lu tv erkas ki'ptingunni (42), eins og
Rbas gerði indversku guðunum og álf-
arnir hinum norrænu; Óðni hringinn
Draupni, Þór hamarinn Mjölni, Frey
Gullinbursta (43). Þetta er inntak eða
gildi dýrgripanna er Hrómundur hefur
á brott með sér.
a. Hringurinn er tákn konungdóms-
ins, eins og séð verður á gullhorninu frá
Slésvík, þar sem Óðinn er sýndur hefja
upp hringinn með tignarlegum hætti.
Draupnir heldur og tali á tímanum, og
hlýtur þar enn sérstaka ástæðu til að
fylgja fyrsta lilutverkinu.
b. Sverðið er eðlilega tákn hermanns-
ins. Það er einn þeirra gripa er Gawain
leitar í sögunni af Perceval (44).
c. Hálsmenið, merki konunnar, tákn-
ar frjósemi. I norrænum goðsögum er
það einkum bundið við Freyju, sem köll-
uð er menglöð.
Er hetjan hefur eignazt alla dýrgrip-
ina þrjá er það tákn þess að hann hefur
komizt til fullra forráða, þar sem hann
ræður nú þeim þrem öflum sem þjóð-
félagið byggist á.
Til er enn einn flokkur heimilda, er
varpa frekara ljósi á gral-stefið í nor-
rænni hefð og erfð, en það mundi krefj-
ast of mikils rúms hér ef rannsaka ætti
svo nokkur mynd væri á. Þær fjalla um
aðgang að öðrum heimi um lindir eða
eða einhverskonar vatni fyllta hella.
Meðal þeirra mætti telja ævintýri
Grettis og tröllkonunnar að Sandhaug-
um (45) og engil-saxnesku söguna af
Beowulf (46).
Fjöldi heimildanna og jafnvel hið
slæma ásigkomulag sem þær eru í sanna,
að samband það, sem er með germanskri
og keltneskri meðferð á gral-stefinu,
verður ekki kennt tilviljunarkenndum
lántökum, er átt hafa sér stað á víkinga-
tímunum, er þessar þjóðir höfðu tölu-
verð samskipti. Heldur hljóta heimildir
beggja að eiga rót að rekja til sameigin-
legra forfeðra, sennilegast indó-evr-
ópskra í grárri forneskju. Nánar er ekki
hægt að ákvarða tímaskeið þeirra þar til
meiri vissa er fengin um, hvenær indó-
evrópskar tungur bárust fyrst til
Vestur- og Norður-Evrópu.
(W. E. þýddi.)
(1) Percival le Gallois ou le Conte du Graal,
ed. Potvin, 6 bindi, Mons 1866—1877.
(2) Queste du Saint Graal, ed. Pauphilet: Clas-
sique frangais du Moyen Age, Paris, 1923.
(3) M. Faral, ,,Le Cortége du Graal“ í Lumiére
du Graal, ed. Nelli, Paris, 1951.
TlMARITIÐ VAKI
53