Vaki - 01.09.1953, Blaðsíða 48

sem fyrrum og Perseval er kjörinn til
að ei'fa ríkið eftir fiski-konunginn.
Til eru margar heimildir keltneskar
hliðstæðar mjög við frönsku kvæðin, og
þó engin séu svo lík þeim að þau geti
heitið beint afsprengi þeirra, benda þær
þó allar til mjög náins skyldleika. Ein
sú bezta er Kuhvch ocj Oewen, kvæði í
Mabinogion bálkinum (7). Enda þótt
það hafi verið ritað seint, benda margir
þættir félagslegs og trúarlegs bakgrunns
sögunnar til þess að uppruna hennar sé
að leita mjög snemma í keltneskri sögu.
Hetjan Kulhwch, ungur maður ætt-
göfugur og nákominn Arthúr konungi
hefur alizt upp með föður sínum, fjarri
hirðinni. Stjúpmóðir hans leggur á hann
(jeis*) (álög) þess efnis að hann skuli
engri konu kvænast nema Olwen, dóttur
Yspaddaden Penkawr. Hann ræður með
sér að fara til Arthúrs konungs og leita
hjálpar hans. Konungur fellst á mál
hans. Þeir Kulhwch hefja ferð sína og
finna híbýli Yspaddaden jötuns. En
Kustennin jötunbróðir tekur á móti
þeim. Hann er einnig jötunn og fjár-
maður. Hann og kona hans veita þeim
góðar móttökur, mönnum Arthúrs, en
vara þá við hættunum sem fylgja ætlan
þeirra. En þeir Kulhwch halda áfram
för sinni unz þeir koma til húsa jötuns-
ins. Jötunninn tekur þeim af tvískinn-
ungi, býður þeim gisting og gestrisni, en
ræðst þó að þeim með eitruðum spjótum
þegar þeir ugga ekki að sér. Þeir svara
fyrir sig eins og þeim er unnt og Ys-
*) geis eða álög eru einkennandi fyrir siðu
og trúarbrögð Kelta: það er einskonar tabú,
þ. e. skipun trúarlegrar merkingar. En ólíkt
tabú getur geis ýmist verið jákvætt eða nei-
kvætt, boð um að gera eitthvað sem og bann
við einhverju. Það er næstum ávallt í höndum
kvenna, en ástæðan til þessa valds þeirra er
óljós.
paddaden er neyddur til að taka upp
manna siðu og hætti. En þar sem honum
eru skráð þau örlög að deyja að brúð-
kaupi dóttur sinnar, setur hann eðlilega
fjölda skilyrða sem örðugt er að upp-
fylla: Kulhwch verður að fara og leita
ýmissa hluta og færa jötninum, svo sem
ketil til að brugga í brúðarölið, hníf til
að skera skegg jötunsins og annað fleira
slíkt. Kulhwch tekst að ná öllum þessum
hlutum eftir margar raunir og færir
jötninum. Skorið er skegg Yspaddadens
og hann hálshöggvinn. Kulhwch kvænist
Olwen og erfir ríkið.
Margir vafaþættir frönsku kvæða-
hefðarinnar skýrast út frá þessari frum-
stæðu frásögn: Leitarstefið verður auð-
særra. Hetjan verður að finna tiltekna
hluti til þess að geta kvænzt og hlotið
forræði. I franska bálknum verður ljóst
að hetjan verður að skilja gildi þessara
hluta. Gral-stcfið táknar því inntöku-
þraut (initiat'io.n) til forræðis (sover-
eignty). Þetta verður enn ljósara í brúð-
kaupskaflanum; í Perceval-kvæðinu
franska átti hetjan að kvænast gral-
meynni eins og hann gerir í keltnesku
kvæðunum. Heimildirnar sýna ljóslega
gildi brúðkaupsins. Forljót kerling verð-
ur á vegi hetjunnar og býður honum að
ganga í sæng með sér. Ef hann gerir
svo, breytist hún í gullfallega stúlku er
lýsir á hendur sér forráðum Irlands og
lionum hákonungsstöðu (8). Það verður
auðsætt að gralberinn fagri og kerling-
arskrímslið eru, eins og sagt er beinum
orðum, ein og sama veran, að uppistaða
stefsins er hin sama og í frönsku kvæð-
unum.
Ennfremur verður ljóst að hlutirnir
sem leitin beinist að eru mjög margs
konar og langt frá því að vera einn til-
tekinn bikar eða tiltekið spjót. Einn
hinna mikilvægustu þessara hluta er
TlMARITIÐ VAKI
46