Vaki - 01.09.1953, Blaðsíða 77

er fyrsta ljóð bókarinnar og eitt næstum heilt
prógramm, póetískt, metafýsískt, mannlegt:
Þetta ljóð finnst mér hrein túlkun hinna nýju
viðhorfa: hvert orð heíur merkingu, býr yfir
hugsun, fjallar um örlög mannsins, framtíð hans
hlutverk og möguleika. Og allt á svo undra
einfaldan og auðmjúkan hátt. (Enginn hroki:
við erum eiginlega alltof óvissir til að styðja
mál okkar stuðlum — þó eigum við stolt að
vera menn: mannshöfuð er að vísu þungt, það
er að vísu örðugt að vera maður en samt skul-
um við standa uppréttir, vera menn.)
Þetta hefur ekki orðið nein ,,gagnrýni“, enda
er krítík, jafnvel þegar bezt lætur, sennilega
alltaf hálfgerður bjarnargreiði. Þessi orð hafa
frekar viijað vera forsenduskýring, tilraun til
þess að lýsa stöðunni sem ungt og samvizku-
samt skáld hlýtur að heyja sér í dag. Erlendis
hafa ýmsir orðið til að ryðja veginn: Paul la
Cour i Danmörku, Éluard og René Char í
Frakklandi, svo fáir einir séu nefndir. Ef til
vill má kenna áhrifa þeirra í ljóði Sigfúsar
Daðasonar; ef svo er skiptir það litlu máli,
Það mundi ganga kraftaverki næst ef ljóð
svo ungs skálds sem velur sér jafnerfiða stöðu
i jafnnýjum heimi væru algerlega gallalaus. En
kostir bókarinnar, nýsköpunin sem hún hefur,
veita manni lausn frá að fjalla um það til
muna. Þó skal ég geta þess að ég kann ekki við
dálítið kuldalegan gáska sumra ljóðanna, kann-
ske að einhverju leyti i ætt við surrealismann,
t. d. í Dœgurlagi. Mér finnst smíði annarra
helzli kærulaus, alvaran kannske i hættu fyrir
hryssingnum, lil dæmis í kaflanum Uni frelsi.
Sumar myndirnar sem skáldið dregur upp eru
ef til vill fullhráar, ekki alveg nógu unnar eða
sjálfstæðar: „draumurinn er eins og tunglskin",
„.. . augu þín ... til að drukkna í i
þúsund hvíta morgna ...“. En slíkt mat er
ailtaf að meira eða minna leyti smekksatriði.
Eitt er víst: slík frábrigði eru sjaldgæf: þessi
ljóð eru yfirleitt heilsteypt og gagnformuð, bak
við þau skynjar maður þunga sannrar reynslu
og kunnáttu og furðu óbilgjarnan smekk. Þau
eru borin uppi af samræmdri lífsskynjun og
meðvituðum skilningi persónulegum á hlutum og
fyrirbærum lífs. Og það er nýlunda í skáldskap
okkar. Beztu Ijóð Sigfúsar virðast mér tíma-
hvörf i nýjum skáldskap á Islandi: svo fáein séu
nefnd: Mannsliöfuö er nokkuö þungt, Rilke
(Ekkert var sjálfsagt), Þaö hæfir manni ágæt-
lega aö deyja, Eg lief viljaö tala viö yöur,
Amdlit (sem rúmleysis vegna verður að nægja
sem dæmi):
Oft hlaut líf manna bráðan dulbúinn endi
eitt kvöld, til dæmis í marz; vegir og bryggjur
og fljótið í tunglskini, fleyta sem berst með
straumi
alian daginn, sléltur þorp og heiðar
sem flýja hraðan um haf þúsunda dægra
og langir ískrandi vegir: leiðin til baka
og þreyttir fætur og gangstéttir allar þær götur
í borg undir snjónum, hin máðu andlit í
snjónum
skírum skírandi snjónum, helgrimur ykkar
sem renna burt með flaumnum einn dag í maí
en einstaka nótt skein tunglið á ísilagt fljót.
Þetta var mannslíf, ótrúlegt eins og hendur
og herbergi í gististað hús sem þið funduð
að morgni i þokunni: Það var allt ykkar lif.
Hox-fið samt varlega á þetta nýja andlit
því ef til vill á hamingjan heima þar.
Hér ræður alls staðar mikil alvara. Og
þar er ef til vill fólgin nýjung Sigfúsar
Daðasonar: að líta á skáldskapinn sem lífs-
hættu, spursmál um líf og dauða en ekki dægra-
dvöl, leit að sannleik en ekki skemmtan: Þessi
ljóð eru ábyrg, skáld þeirra vill ekki hopa af
velli: „ég bið ekki um sálarró", segir í einu
ljóðanna; svo nýjum skilningi hæfir ekki velkt
form. Það er kannske eðlilegt að þessi ljóð
korni illa við samvizkukaun hjá ýmsum. En það
hefur enginn leyfi til að hafna þeim á grund-
vellinum „æ ætli maður þekki ekki þennan
atómskáldskap“. Þessi ljóð gera kröfu til þess
að kafað sé ofan i þau, að þeirn veitist tækifæri
til að ná tökum og föstu haldi á huga manns.
Þetta er bók sem menn lesi aftur. Wi E.
TlMARITIÐ VAKI
75