Birtingur - 01.01.1964, Síða 32

út af ásendarnir ok var einart þak á húsinu
og ekki gróit. Þá mælti Þorgils, at menn skyldu
ganga at ásendum og treysta svo fast, at brotn-
aði, eða ella gengi af innraftarnir". Heita má,
að hér sé hesthúsinu lýst í meginatriðum ut-
an það, að ásendarnir ganga ekki út af gafl-
hlöðum. Hér stöndum við enn frammi fyrir
þúsund ára gömlu byggingarlagi. Húsið er
hið eina sinnar tegundar á landi hér, það ég
bezt veit, einása hús og stoðarlaust. (Þeir
brosa sjálfsagt í kampinn, gömlu mennirnir,
yfir þessum undrunartón í orðum mínum
yfir einu ómerkilegu hesthúsi, sem til var á
hverjum bæ í þeirra sveit á sinni tíð, að það
skuli allt í einu vera orðið ómetanlegt menn-
ingarverðmæti, en svona er tíminn, góðir
hálsar, breytingin snögg, og áður en varir, er
hversdagshlutur orðinn markverð leifð fornra
lífshátta. Það eru þessi skil tvennra tíma, sem
hættulegust eru varðveizlu fornra gripa, þjóð-
veldismönnum þætti ekki mikið til koma að
sjá ryðguð sverð sín í glerskápum Þjóðminja-
safnsins, þótt okkur þyki þau ómetanlegur
fjársjóður.)
Undrastrympa er jökullinn, styrkir eru raft-
ar hans, sem spyrna í fergðan fjallsvegginn,
sterkleg er undirstaðan á endalausum sandi,
þó hefur þekjan brostið og veggurinn rofn-
að á stöku stað: blár í svörtu mynzturneti
rennur hann fram á milli byggða. Já, enda-
laus er sandurinn, slétt, fágað gólf, sums staðar
hefur arða og arða gleymzt, grasrótarbing-
ur, strá á stangli, jafnvel býli, sem eykur ein-
ungis á beinfleyga línu sjóndeildar, endalaus
er sandurinn og endalaust er framboð litar
og ljóss á slíkum degi, þegar sólin í vestur-
lofti strýkir ský og jörð og sandinn, sem þyrl-
ast upp undan vindólum sólar, strýkir fljótin
til sjávar, áfram, áfram, í kvöld verður vind-
urinn mjúklátari við gras, blóm og mann,
sem heldur áfram að fá jöklinum nýjan og
nýjan forgrunn, litríkan hálsklút, vandæk-
brúnan sand, nýgróið hraun eða haustgrænan
akur fyrir Öræfajökul.
Við virtum fyrir okkur beizluna á Húsum
í Holtum, það var eins og öldum væri svipt
frá sjónum okkar, sams konar töfra-
bragði er beitt við aðkomumann, sem lítur
fyrsta sinn gamlar heyhlöður í Öræfum. Við
gætum leikið okkur að því í huganum að
koma þcim fyrir á hlöðugrunninum í Gröf,
sem Gísli Gestsson safnvörður gróf upp hér
um árið, og það mundi láta mjög nærri, að
stafir þeirra féllu á stoðarsteinana þar, en
Gröf er talin fara í eyði 1365. Gerð og upp-
bygging hinnar þríásuðu hlöðu, eins og við
sjáum þær í Hæðunum í Skaftafelli, Lækjar-
húsum í Hofshverfi og Svínafelli, er örugg-
30
BIRTINGUR