Ritmennt - 01.01.2005, Qupperneq 34

Ritmennt - 01.01.2005, Qupperneq 34
JÓN AÐALSTEINN JÓNSSON RITMENNT Þá er staðurinn, þar sem þetta gerist, elcki alltaf hinn sami. Einnig segir Drakenberg, að öll þessi bréf séu af sömu gerð, enda þótt þau verði ekki rakin til sama bréfs í upphafi. Þá segir hann, að þessi gerð sé hin venjuleg- asta í Svíþjóð, og með því efni, sem hann hefur í höndunum, geti hann eklci fullyrt, að aðrar gerðir himnabréfa hafi yfir höfuð verið til. Jafnframt segir hann ekki þekkt, hvenær himnabréfin hafi fyrst sézt í Svíþjóð. Hann vitnar í Svenslct Konversationslexicon frá 1847, þar sem er stutt grein um himnabréf, sem hafi hlutverlci að gegna í hjátrú fóllcs. Þar lcemur fyrir ártalið 1677. Þá nefnir hann aðra heimild frá 1857, þar sem talað er um, að aðstoðarprestur í Lundarsólcn hafi 1771 tillcynnt, að hann við húsvitjun hafi hitt á himnabréf, sem nolclcrar sölulconur voru að selja. Afleiðingin varð sú, að lcirlcjuráðið við landshöfðingjaembættið fór fram á, að lcomið yrði í veg fyrir slílca farandsölu. Þessi dæmi eru sönnun um það, að himnabréf hafi verið til í Svíþjóð um miðja 17. öld og trúlega nolclcru fyrr en það. Hann bend- ir á, að í þeim dæmum, sem hann hefur, séu himnabréfin álitin hindurvitni af upp- lýstu fóllci og prestar berjist á móti þeim, að minnsta kosti á síðustu öldum. Hann vitnar enn fremur í aðra sænslca orðabólc frá miðri 19. öld, þar sem segir stutt og laggott: „Himnabréfin eiga rót sína að relcja til munkahelgisagna." Þrátt fyrir allt voru himnabréfin lengi til í afritum eða á prenti, einlcum meðal sveitafóllcs. Dralcenberg lýsir svo þessu næst prentuð- um himnabréfum frá síðari hluta 19. aldar. Voru þau annaðhvort prentuó öðrum megin í fólíó-stærð eða sem smáprent með texta á tveimur eða fleiri blaðsíðum. Prentun þeirra var fábrotin, enda voru þau seld við lágu verði. Þetta bendir til þess, þótt hann talci það elclci frarn, að stærri gerðin hafi verið ætluð til að festa upp á vegg til verndar hús- inu, en smáprentið aftur ætlað til þess, að menn bæru bréfið á sér. Kemur þetta þá vel heim við það, sem tíðlcaðist annars staðar og jafnvel hér á landi, þótt himnabréf hafi aldrei verið prentuð hérlendis. - Elclci veit Dralcenberg þó, hversu útbreidd himnabréf hafa verið meðal fóllcs. Dreifingin hefur samt greinilega verið mikil, enda benda prentuðu bréfin til þess. Menn spyrja sig vitaslculd þess, hvernig á því geti staðið, að menn lögðu á sig það erfiði að afrita bréfin eða lcaupa þau prent- uð, jafnvel þótt þau lcostuðu elclci milcið. - Dralcenberg reynir að svara þessu og spyr, hvort menn hafi þá í raun trúað á þessi bréf eða réttara sagt á himneslcan uppruna þeirra. Að sjálfsögðu stafar hin milcla útbreiðsla þeirra og langa líf sumpart af loforði þeirra um vernd gegn eldsvoða og þess háttar og sumpart af formælingu yfir þeim, sem leyna efni bréfanna fyrir öðrum. Menn hafa litið á bréfin sem verndargrip gegn mjög vondu. Það að fá slílca vernd, sem lcannslci faðir og afi lröfðu, eða vinir og nágrannar höfðu og virtu, gat verið þess virði að leggja ann- aðhvort á sig að slcrifa upp eitt himnabréf eða lcaupa prentað bréf frá 6 til 15 aurum. Hann minnir á, að einhverjir, sem lesa rit- gerð hans, vogi sér ef til vill elclci að rjúfa útbreiðslu nútímalceðjubréfa. Hann eða hún mun örugglega slcilja, að rnenn gátu einnig óttazt formælingahótun himnabréfsins. Sú afstaða til himnabréfa hefur auðvitað verið og er enn til þess, sem gamalt er: menn hafa 30
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132
Qupperneq 133
Qupperneq 134
Qupperneq 135
Qupperneq 136
Qupperneq 137
Qupperneq 138
Qupperneq 139
Qupperneq 140
Qupperneq 141
Qupperneq 142
Qupperneq 143
Qupperneq 144
Qupperneq 145
Qupperneq 146
Qupperneq 147
Qupperneq 148
Qupperneq 149
Qupperneq 150
Qupperneq 151
Qupperneq 152
Qupperneq 153
Qupperneq 154
Qupperneq 155
Qupperneq 156
Qupperneq 157
Qupperneq 158
Qupperneq 159
Qupperneq 160
Qupperneq 161
Qupperneq 162
Qupperneq 163
Qupperneq 164
Qupperneq 165
Qupperneq 166
Qupperneq 167
Qupperneq 168
Qupperneq 169
Qupperneq 170
Qupperneq 171
Qupperneq 172

x

Ritmennt

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Ritmennt
https://timarit.is/publication/859

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.