Ritmennt - 01.01.2005, Page 35

Ritmennt - 01.01.2005, Page 35
RITMENNT HIMNABRÉF ÖMMU MINNAR ekki viljað rjúfa hefðina, jafnvel þótt menn trúi ekki lengur á það, sem á bak við er. Hafi faðir minn og faðir hans átt og varðveitt himnabréf, get ég einnig gert það. Enda þótt það sé gagnslaust, þá getur það í öllu falli ekki skaðað. - Gott dæmi um vald slíkrar hefðar er handskrifaða afritið, sem hér hefur verið til umræðu. Það hefur farið um marga ættliði. Gamla frúin, sem nú á bréfið, og sonur hennar „trúa" sennilega eklci á það, en líta þrátt fyrir allt á það sem verðmæta eign. Og hinn látni malti og faðir hafði sagt frá einkennilegu atvilci. Þegar hann í lolc síðustu aldar [þ.e. 18. aldarj var vinnumaður á bæ í nágrannasókninni, hrauzt út elds- voði, einmitt þegar fólkið var að hreinsa lín við gufubaðið. En móðirin á bænum varð ekkert óróleg. Þau höfðu einmitt himnabréf þar. Eldurinn sloklcnaði líka strax af sjálfu sér. Hvaða heimildir höfum við um himnabréf á Islandil Af sjálfu sér leiðir að það er rnjög áhugavert að geta komizt að því, hvenær himnabréf hafi fyrst borizt til íslands og landsmenn kynnzt efni þess. Fyrst verður þá fyrir að athuga þær íslenzkar heimildir, sem geta frætt okkur urn þetta efni. Þar næst verður svo að athuga þá erlendu fyrirmynd, sem líklegt má telja, að hið íslenzka himnabréf, sem hér um ræðir, hafi stuðzt við í meg- inatriðum. Um það verður fjallað hér síðar í sérstökum kafla. Annað er vart hugsandi en íslendingar hafi haft spurnir af himnabréfum í Danmörku og jafnvel víðar í Evrópu, eins og sambandi var háttað við Dani í andlegum og verald- legum efnum á miðöldum og lengi eftir það. Skyldleiki íslenzku himnabréfanna við danska himnabréfið frá 1720 er hins vegar svo ótvíræður, að við geturn hiklaust rakið feril þeirra aftur á 18. öld, eða jafnvel síðari hluta 17. aldar. Himnabréfið sjálft Himnabréf ömmu minnar er flokkað í álcveðna lcafla, eins og lesendur hafa tekið eftir. Skal það nú athugað nánar. Fyrst kemur Útskrift af því bréfi, sem af himninum var ofan sent fyrir Mikael engil í Þýzlcalandi. Segja má, að þessi kafli svari bæði til þess, sem segir í himnabréfunum í Þjóðsögum Jóns Arnasonar og eins í hinum norrænu bréfum. Hér eru það varnaðarorð- in um daglegt líferni, sem beint er til þess, sem bréfið hefur í fórum sínum. Svarar það til þess, sem á dönsku er nefnt Bodstypen, en kalla mætti yfirbótagerð á íslenzku, eins og fyrr greinir. Næst kemur Ein góð bæn, sem engill Guðs færði Leó, bróður Karlamagnúsar lceis- ara. Er hún efnislega eins og sjálf bæn Karla- magnúsar, sem kemur hér rétt á eftir. Þá er kafli, sem nefnist Bænin sjálf. Þessi hæn virðist einungis vera í íslenzku gerðum bréfsins. Hér er Jesús Kristur ávarpaður og hann beðinn um vernd í öllum greinum og eltki sízt fyrir sjálfum djöflinum. Þetta er svo áréttað nánar í annarri bæn. Þar á eftir kemur Bæn Karlamagnúsar keisara. Þessi kafli svarar greinilega til þeirr- ar gerðar, sem nefnist á dönsku Amulett- typen, en vel mætti nefna verndargerð eða verndargripsgerð á íslenzku. Hér er einmitt tekið fram, að sjálfur Karlamagnús hafi 31
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132
Page 133
Page 134
Page 135
Page 136
Page 137
Page 138
Page 139
Page 140
Page 141
Page 142
Page 143
Page 144
Page 145
Page 146
Page 147
Page 148
Page 149
Page 150
Page 151
Page 152
Page 153
Page 154
Page 155
Page 156
Page 157
Page 158
Page 159
Page 160
Page 161
Page 162
Page 163
Page 164
Page 165
Page 166
Page 167
Page 168
Page 169
Page 170
Page 171
Page 172

x

Ritmennt

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Ritmennt
https://timarit.is/publication/859

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.