Ritmennt - 01.01.2005, Qupperneq 38

JÓN AÐALSTEINN IÓNSSON
RITMENNT
útg. af Sveinbirni Egilssyni 1844 bls. V. 58-60.) - Aths. J.Á.
Ef nokkur til þess seilist, og eptir því grípur, frá
þeim sömu líður það upp og flýr í burtu.
Ó börn, sjáið þetta bréf, og vel athugið, sem
fyrir eingilinn Michael er befalað og útsent. Hver
sem nú vill erviði á sunnudögum fremja fyrir
góz og penínga, sá er forbannaður. Þar fyrirbið
eg yður, sem vera viljið guðs börn, að þér um
sunnudaga ekkert erviði fremjið í mínu nafni,
hvorki líkamlega, né með auðæfanna ágirnd.
Baktalið ekki hver annan með yðar túngu,
útsvallið ekki yðar ríkdómi ónytsamlega, fyrir
syndir og ljótan lifnað og vondan. Svíkið ekki
hina fátæku, föðurlausu og móðurlausu, né yðar
náúnga. Útgefið ekki falskan vitnisburð, heldur
talið sannleikann hver við annann, og verið sem
bræður innbyrðis. En hver eð ei hefir þessa trú,
sá sami er fordæmdur, og hans sál blífur fortöpuð
að eilífu. Og hver sem þessu bréfi ekki trúir, sá
er öldúngis glötunar sonur, og hefir hvorlci luklcu
né blessunar að vænta. Og eg segi yður, bræður,
að þetta bréf hefi eg sjálfur, Jesús Kristur með
minni eigin guðdómshendi skrifað, og útgánga
látið, og hver hér móti segir, sá er yfirgefinn, og
skal ekki hafa hjálp af mér að eilífu. Og hver,
sem þetta bréf hefir og opinberar það ekki, hann
er forbannaður af kristilegri kirkju, eður guðs
söfnuði, og yfirgefinn af minni almættis hendi.
- Þetta bréf skal hver eptir öðrum skrifa, og þó
þér hafið drýgt svo margar syndir, sem sandur
á sjáfargrunni, og lauf á trjánum, gras á jörðu,
stjörnur á himni, og dropar í regni, þá skulu þær
yður verða fyrirgefnar að eilífu. En hver sem
þessu bréfi ekki trúir, hann skal deya og hans
börn eilíflega. Ó hó, snúið aptur til mín, annars
hljótið þér að pínast í helvíti. Eg mun spyrja yður
á þeim síðasta degi, og munuð þér þá ekki kunna
að svara mér einu orði á móti þúsund, og það
sökum yðar synda og afbrota. En hver sem þetta
bréf í húsi hefir, eður hjá sér, eður á sér ber, hann
skulu hvorlci skruggur, reiðarþrumur né óveð-
rátta slá; hann skal verða vel forsvaraður fyrir
eldi og vatni, og hjálplegur verða. Sömuleiðis
hver helzt sem þetta bréf ber á sér, hann skal fá
gleðilega velgeingni í þessum heimi, og að síð-
ustu eilíft líf. Ó börn, haldið mín boð, sem eg
hefi fyrir rninn eingil Michael sent og opinberað.
Eg sá sann Jesús með minni eigin hendi skrifað
hefi við Míkilborg, ei langt frá Frýborg.
Og var sent þetta bréf til Kaupmannahafnar
þann fyrsta dag mánaðarins Janúarí, sem vér köll-
um nýársdag. Það skrifaðist anno Christi 1648."
Fyrir þessa síðustu grein hefir handritið frá Hrafnhólum:
„þetta skeði á því ári, þá datum skrifaðist anno 1647." Hvort
árið sem er, er það alt það fyrsta, að brefið gæti verið komið
hingað út 1648, eins og Espólín segir. - Aths. J.Á.
í 2. útgáfu þjóðsagna Jóns Árnasonar frá
1956, IV. b., 85.-86. bls., er önnur gerð
himnabréfs en hér hefur verið til umræðu.
Er ljóst, að Jón Árnason hefur að minnsta
kosti fengið send tvö mismunandi bréf. Sú
gerð, sem hér er birt, er komin frá Jóni Sig-
urðssyni í Steinum undir Eyjafjöllum og er
næstum samhljóða Hb ömmu, en orðalags-
munur nokltur. Þessari gerð fylgja nokkur
formálsorð eða inngangsorð, sem eru vænt-
anlega frá Jóni komin. Þau hljóða svo:
„HIMNABRÉFIÐ Þó að bréf þetta lieyri ekki
íslandi til, hvorlci heldur örnefnum, álfasögum
né trölla, þá set ég það þó hér, þar eð það er þó
eitt af hjátrúarflokkinum, því það bendir þó
til og sýnir hverja trú almenningur hefir haft á
þessleiðis fyrirheitum sem í bréfinu standa; hafa
menn trúað því og trúa enn í dag - sumir hverj-
ir - að það sé einhver styrkasti verndarengill
mannkynsins á götum lífsins; sem dæmi þar upp
á set ég fylgjandi sögu: - Sigríður Einarsdóttir
hét kvenmaður suður í Garði. Hún lá á barns-
sæng og greiddist ekki svo yfirsetukonur voru frá
gengnar,- síðan var himnabréfið tekið og lesið yfir
henni. Að því framförnu greiddist hún og þakk-
aði hún því það. Hún var þá á Lambastöðum og
sagði móður minni."
Síðan lcemur sjálft liimnabréfið og er, eins
og áður segir, bæði efnislega og eins að orða-
lagi, mjög lílct Hb. Hér má og minna á bréfið
frá Gaulverjabæ 1849 í þessu sambandi.
34