Vera - 01.12.2002, Qupperneq 21

Hún er blíð og glaðleg, falleg kona á
fimmtugsaldri og segist hafa lagt áherslu
á að vernda barnið í sjálfri sér - það geti
engir tekið frá sér. Hún hlúir að því m.a.
með því að skrifa þegar hún er ein og
segist eiginlega aldrei fara út á meðal
fólks. Það eina sem hún veitir sér er
áskrift að Stöð tvö og Fjölvarpinu, til að
fjölskyldan geti horft saman á bíómynd-
ir og sjálf hefur hún mikla ánægju af er-
lendu fræðslustöðvunum. Hún leigir
íbúð í fjölbýlishúsi í eigu Félagsbústaða
og þar á hún nokkrar góðar vinkonur
sem styðja hver aðra.
„Ég bjó í Svíþjóð frá 14 til 26 ára ald-
urs, var hamingjusöm og naut lífsins. Ég
lærði það sem mig langaði til og stóð
mig vel, vann skemmtileg störf, ferðaðist
um Evrópu og gat keypt mér það sem
mig langaði til. Ég vann m.a. sem sjúkra-
liði og fókk mikið út úr því að gleðja fólk
sem leið illa. Svo er ég allt í einu orðin ein af þeim - öryrki
sem þarf að treysta á hjálp annarra," segir hún þegar hún
byrjar að lýsa kjörum sínum og aðstæðum.
Elsta barnið hennar líður mikið fyrir sjúkdóm sinn og
það hefur verið mikið álag é hana. „Hann datt út úr skóla en
fékk vistun á sveitaheimili þar sem honum leið vel og fékk
góða menntun. Nú bíður hann eftir því að komast í myndlist-
arnám, hann er mjög fær teiknari. En veikindin gera hann
þunglyndan," segir hún og verður döpur.
Lífsgæðakapphlaupið og
samanburðurinn
„Ég beið í þrjú ár eftir örorkumati eftir að ég kom heim og
fékk aðstoð fró Félagsþjónustunni á meðan. Ég hef átt í veru-
legum erfiðleikum með að framfæra mig og þrjú börn af bót-
unurn en ég var skuldlaus og stolt af því þangað til fyrir
þremur árum þegar ég rnissti tök ó yngri börnunum og þau
leiddust út á vafasamar brautir," heldur hún áfram.
„Yngri börnin voru 7 og 9 ára þegar við komum heim.
Þau töluðu eiginlega bara ensku og fengu litla aðstoð við að
læra íslensku. Það varð þess valdandi að þau urðu þau fyrir
einelti og það var fleira sem gerði þeim erfitt fyrir. Þau urðu
eiginlega alveg rugluð þegar þau sáu allt dótið sem til var
hór, alls staðar voru flottar búðir með öllu heimsins dóti. Þar
sem við bjuggum í Alaska var allt svo gamaldags og fátæk-
legt svo þetta voru mikil viðbrigði. Þau vildu auðvitað eign-
ast þessa hluti, eins og hin börnin - hjól, hljómflutningstæki,
föt og peninga til að eyða. Fyrst gerðu þau sér enga grein fyr-
ir því að það þyrfti að borga fyrir dótið og freistuðust til að
stela. Ég hef reynt eins og óg hef getað að uppfylla kröfur
þeirra en það er bara ekki nóg. Hin börnin fengu ekki bara
eina gjöf, heldur margar og þegar ég stóð mig sífellt verr í
samanburðinum fóru þau að fyrirlíta mig og kenna örorku
minni um óhamingju sína.“
Ég hef reynt eins og ég hef getað að upp-
fylla kröfur barnanna en það er bara ekki
nóg. Hin börnin fengu ekki bara eina
gjöf, heldur margar og þegar ég stóð mig
sífellt verr í samanburðinum fóru þau að
fyrirlíta mig og kenna örorku minni um
óhamingju sína."
Hlýjan sjaldgæfari en fyrirlitningin
Hún segist alltaf reyna að kaupa einn nýjan hlut fyr-
ir börnin þegar hún fær bæturnar og í byrjun mánað-
ar kaupir hún mikið af mat í Bónus. Hann dugar fram
yfir miðjan mánuð en eftir það getur verið lítið eftir
til matarkaupa. Greiðsluþjónusta bankans tekur
ákveðna upphæð fyrir húsaleigu og öðrurn skuldum
og ef ekkert er til fyrir mat segist hún oft sleppa því
sjálf að borða.
„Ég hef oft fengið mat og föt á sjálfa mig og börn-
in hjá Mæðrastyrksnefnd. Ég er alveg búin að sætta
mig við að ganga í notuðum fötum. Ætli ég fari ekki
svona sjö sinnum á ári til Mæðrastyrksnefndar, ég vil
ekki fara oftar því ég veit að fleiri þurfa á aðstoð að
halda. Þessi aðstoð hefur verið mér óskaplega dýr-
mæt og ekki síst viðmót kvennanna og manngæska.
Þær klappa mér á bakið og hæla mér fyrir hvað ég sé
dugleg. Það klapp yljar mér lengi á eftir. Ef þessar
konur væru ekki til fengjum við aldrei þessi hlýju
orð. Það er miklu algengara að við öryrkjar finnum
fyrir fyrirlitningu samborgaranna og þeirra sem eiga
að veita okkur þjónustu."
Henni finnst stundum að það sé ætlun stjórn-
valda að murka lífið úr þeim sem farið hafa halloka
í lífinu. Sem dæmi nefnir hún að nýlega hafi lyfja-
kostnaður hennar hækkað úr 500 krónum í 2000
krónur. Hún þarf að taka þunglyndislyf, gigtarlyf og
taugalyf og þegar hún spurði hvers vegna lyfin hefðu
hækkað var henni sagt að það væri ákvörðun stjórn-
valda.
Hver dagur barátta upp á líf og dauða
„Vinkona mín hér í húsinu hefur stundum ekki efni
á að leysa út astmalyf sem hún verður að taka svo ég
hef hjálpað henni með það. Ég þarf að taka taugalyf
vegna þess að stundum fyllist ég svo mikilli angist
og panik að ég sé ekkert annað ráð en að leggjast upp
í rúm og breiða yfir haus. Ég verð svo þunglynd að ég
get ekki látið neinn sjá mig og svara ekki þótt dyra-
bjallan hringi. Það er svo margt sem veldur mér
kvíða, það mó segja að hver dagur sé barátta upp á
líf og dauða,“ segir hún og vísar til undanfarinna
missera þar sem hún hefur átt í stöðugri baráttu við
yngri börnin. Sonurinn leiddist út í afbrot og var
vistaður á unglingaheimili og síðan á sveitaheimili.
Það hafði þau áhrif að dóttirin gerði uppreisn og
dvelur nú á unglingaheimili. Þetta ástand veldur
henni mikilli sorg og vanlíðan en hún segist ekki