Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1950, Blaðsíða 33

SPORIN FRÁ 1875
15
að þá var meira garnan að búa í Vest-
urheimi en nú er, þegar flestir sannir
Islendingar, eru annað hvort komnir
til afa síns og ömmu, eða sýnast vera
að ummyndast í friðelskandi og þög-
ula jábræður með hvítan koll og al-
varlegar eilífðar ásjónur.
Nú þarf ekki lengur að fárast yfir
trúardeilum Islendinga vestan hafs,
því þær eru úr sögunni. Hvers vegna?
Fyrst og fremst sökum þess, að allir
hinir miklu forkólfar eru látnir, sem
var ánægja að því og möttu það heið-
ur sinn, að vera flokksforingjar þeirra
skoðana, er þeir álitu sannastar, heil-
brigðastar og heppilegastar, hvort sem
það var Lúthers trú, unítara trú, ofsa-
trú, andatrú eða trúleysið svonefnda.
1 öðru lagi er það vegna þess, að á
hinni hálfu síðast liðinni öld hefur
heimurinn tekið meiri stakkaskiftum
og uppljómun á hina nýju vísinda vísu
en á nokkurum þeim öldum, er við
þekkjum eða höfum sögur af. En vís-
indin eru oftast nær ekki trúuð nema
á sín eigin trúarbrögð, sem öll eru af
þessum heimi. Nú er það víðast hvar
svo sem fyrrum, að nýir vendir sópa
bezt, og þegar það eru rafmagnsvend-
*r. þá hafa hrísvendir kirkjunnar
sjaldnast ráð við þeim, og verða því
oftast að láta í minni pokann. En hitt
er annað mál, að þó að kirkjan og trú-
arbrögðin væru oft fyrrum höfð fyrir
skálkaskjól óvandaðra höfðingja og
yfirgangsmanna, þá má nú nota vís-
tndin til þúsund sinnum stærri og
ógurlegri hermdarverka, þegar þau
Verða að tólum óvandaðra yfirboðara.
Fymu samtök hinna fáu Islendinga
1 Winnipeg, eru undraverð þegar á á-
stæður er h’tið. Sérstaklega er það þó
Unga kvenfólkið nýkomið að heiman,
sem þar skarar fram úr í dugnaði og
þolinmæði við barnakenslu og kristi-
lega fræðslu, er sýnir glögglega hinum
síðustu tímum, að það bjó ósvikið
þjóðerni, góðar gáfur, hjartanleg sam-
úð og menningarríkt uppeldi í þessum
stúlkum, sem alt vildu á sig leggja í
sínum fáu frístundum á kvöldin til
þess að íslenzkur ungdómur í Vestur-
heimi yrði mannaðar og mikils virtur.
Þessi fyrsta gróðrarstöð íslenzkra
fræða í Winnipeg, var í Islendinga-hús-
inu svo nefnda, er stóð á Aðalstræti
austanverðu fyrir norðan Henry
Avenue, er þau mætu hjón, Jón Þórð-
arson frá Skeri austan Eyjafjarðar og
Rósa kona hans veittu forstöðu frá
1877 til 1878.
Allar nýlendur fslendinga eiga að
einhverju leyti svipaða sögu að segja
frá nítjándu öldinni, þótt Nýja ísland
skari þar fram úr undir handleiðslu
séra Jóns Bjarnarsonar og frú Lauru
frá 1877 og fram undir 1880, og séra
Páls Þorlákssonar, 1877 og 8, enda
varð Nýja fsland íslenzkasta nýlendan
vestan hafs um langan aldur.
fslenzkir heimiliskennarar voru víða i
bygðum fram yfir aldamótin og ís-
lenzkir sunnudagaskólar nokkuð lengi
fram á þessa öld, og enn er ís-
lenzk barnakensla höfð um hönd í
deildum Þjóðræknisfélagsins.
Séra Rúnólfur Marteinsson skóla-
stjóri við Jóns Bjarnarsonar skólann í
Winnipeg, sem lagður var niður, kendi
þar íslenzku nemendum sínum af mik-
illi alúð og með góðum árangri.
En þrátt fyrir alt þetta og margt
annað þessu líkt, þá sýnast flest börnin
breytast úr íslendingi í Engla á barna-
skólunum ensku, “sem barnsvitið bera
út á kenninga klakann” — í íslenzkum