Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1950, Page 65

VESTUR-ISLENZK LJÓÐSKÁLD
47
1879, og fjórum árum síðar til Winni-
peg. Takmarkaða skólagöngu sína
bætti hann sér upp með víðtækum
lestri íslenzkra og erlendra bókmennta,
og varð snemma á árum, og síðan meiri-
hluta ævinnar, barnaskólakennari í ls-
lendingabyggðum í Manitoba. Tvisvai
ferðaðist hann til Islands, 1903 og 1913,
og var í seinna skiptið nærri árlangt í
Reykjavík. Hann andaðist 12. sept.
1930.
Frumort kvæði Jóns eru ekki mjög
mikil að vöxtum; bæði átti hann við
óhæg kjör að búa og var rnjög vand-
virkur, auk þcss glötuðust ýms af kvæð-
um hans í handriti, að sögn kunnugra.
Nærri öll ljóð hans, þau sem varð-
veitst hafa, eru í kvæðabók hans Þögul
leiftur (Winnipeg, 1924). Bókarheitið
hittir vel í mark, því að þessi ljóð eru
þýð og láta lítið yfir sér, en oft bregðui
þar fyrir “þöglum leiftrum” hins sanna
skáldskapar. 1 þeim er hvorki brim-
gnýr né fossaniður, en miklu fremui
þúfur kliður íslenzkra fjallalinda, enda
heitir eitt af fegurstu kvæðum bókar-
innar “Mig heilla þær hægstrauma
lindir”. Þessi og önnur beztu kvæði
skáldsins eru Ijóðræn og persónuleg,
auðsjáanlega knúin fram af innri þöif,
í þeim slær hjarta skáldsins og þau
spegla lífsreynslu hans, sem oft var
beisk og sár, og því er í þeim undii-
straumur viðkvæmni og angurblíðu.
“Hillingar á Sahara” mun rnega telja
ágætasta kvæði Jóns, sem er efnisþrung-
i® og táknrænt, eigi aðeins um gæfu-
leit skáldsins sjálfs, heldur jafnframt
Ulu lík örlög annara mannanna barna.
Skáldið, er var einstæðingur og samúð-
arþurfi, bar í brjósti ríka samhygð með
öðrum olnbogabörnum hamingjunnar.
Hann yrkir eitt af hjartnæmustu kvæð-
Uln sínum um sjómannskonuna, er situr
ein heima með börn sín, full kvíða um
það, hvernig manni hennar reiði af úti
á stormæstum sænum. Samúð skáldsins
náði einnig til dýranna, og enn lengra,
því að hann yrkir eitt fegursta kvæði
sitt, “Frostnótt”, um brumknappinn,
sem hélufrostið kyssti kossi dauðans,
en lætur blómin og annan jarðargróð-
ur ósnortin. Ekki hefir Island heldur
fengið margar þýðari eða hjartaheitari
kveðjur yfir hafið heldur en kvæði Jóns
“Sefyrus”. Löngum eru kvæði hans al-
varlegs efnis og með þunglyndisblæ, en
stundum slær hann á léttari strengi
gamansemi og glettni, og gat þá verið
bæði meinyrtur og hittinn.
Hann var prýðisvel að sér í íslenzku
máli og bragfræði og vandur bæði að
málfari og ljóðformi. Einnig tókst
lionurn yfirleitt vel að samræma efni
og búning. Enda hefði hann eigi orðið
eins góður þýðandi og raun ber vitni,
hefði hann ekki átt yfir að ráða mál-
snilld, bragfimi og smekkvísi. Nærri
helmingur Ijóðabókar hans eru þýðing-
ar af erlendum úrvalskvæðum og sálm-
um, sem altaf eru með nákvæmni af
hendi leystar, og oft með ágætum, svo
sem “Málmneminn” eftir H. Ibsen og
hið mikla kvæði Edwin Markhams
“Draumur konu Pílatusar”.
Jafnbeztar eru þó Tennyson-þýðing-
ar Jóns, svo sem “Brandi veginn báru
þeir”, “Baldursbrá” og “Enoch Arden”,
stórvirki hans í þýðingum, er hann
vann að árum saman, og er yfirleitt
prýðileg þýðing bæði um mál og blæ.
Mun og ekki fjarri sanni, að hið brezka
lárviðarskáld hafi haft nokkur áhrif á
Jón, að minnsta kosti glætt bókmennta-
smekk hans og vandvirkni. Hann sneri
einnig á íslenzku ýmsum frægum sálm-
um, sumum af mikilli snilld, svo sem
“Skín, ljósið náðar”, eftir Newman