Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.06.1926, Page 21

TVEIR ÞINGEYINGAR.
19
að nýju efni, sem kitlað gæti for-
vitni lesenda og útvegað niarkað,
eða opnað sölutorg.
Þorgils gjallandi umgekst dýr-
in meira en mennina. Svo má
segja um íslenzkan bónda, sem
liirðir fénað og lætur sér ant um
hann. Það er reyndar mikils hátt-
ar starf, að kynna sér lífsháttu
dýra og fugla. 0g sú kynning er
sársaukalítil að því leyti, að bú-
fénaður er laus við þá mann-
vonsku-annmarka, sem auðfundn-
ir eru og uppi vaða í hverju
mannfélagi. Þetta starf, að taka
móti lambi og kálfi og folaldi, korna
á spena, ala upp, hirða langa tíð,
og eiga líf sitt og sinna undir
blómgun þessara sakleysingja —
það fléttar samúðar þræði milli
manns og dýrs og getur orðið að
upþistöðu í vef, sem örlagaþræðir
eiga heima í og frásögulist getur
gert þarflegan og fagran. Kipl-
ing, enska skáldið, hefir ritað um
dýrin í Indlandi af mikilli iist, svo
sem kunnugt er. En Þorgils vissi
ekki um hann, þegar hann hóf að
rita um dýrin sín.
Sumum þótti sérvizkulegur eða
tilgerðarleg’ur stíll Gjallanda. Svo
er einnig sagt um stíl dr. Jóns foma
(Fornólfs) og Einars Þorkelsson-
ar bróður hans, sem nú er tekinn
til að rita einkennilegar smásögur.
Þetta er jafnan sagt um þá, sem
guð hefir skapað með afbrigðum.
Ekki er mönnum sjálfrátt, hvernig
málrómur þeirra er. Hann er að
rniklu leyti tannfé eða vöggugjöf.
Svo er um málfar í riti. Náttúran
ræður miklu um stílinn, orðalagið.
En það er satt, að sveigja má hann
í ýmsar áttir, bæði upp á við, svo
og niður á við.
Þeir, sem vilja kynnast til hlítar
rithöfundi, verða að vísu að lesa
rit hans með alúð. Þessar línur
eru að eins vörðutippi á leiðinni
lieim að Litluströnd. Hefði eg
verið samvistum með þessum stór-
gáfaða, einkennilega, vinnulúna
bónda, myndi eg lrafa varðað bet-
ur þá leið, en eg geri. En aðrir
geta hlaðið upp þessar vörður og
skyldi sú vegabót gleðja mig.
Annars tók eg ritfærin í ])etta
sinri til þess einkanlega að benda
á eitt atriði í lífi hans, eitt augna-
blik, sem mér er sérstaklega minn-
isstætt. Það atriði rifjaðist upp
fyrir mér nýlega, er eg las smá-
sögu hans í Ritsafninu: “Aftan-
skin. ”. Ágæta sög-u að efni ogmáli,
um heimkominn Vestur-lslending,
perlufágaða smásögu, svo að segja
gimstein. Þetta Aftanskin rifjar
upp fyrir mér þann aftaninn, sem
við Þorgils vorum saman síðast-
an, þann eina, sém við vorum sam-
an að svo kölluðum mannfagnaði.
Sá þáttur æfi hans má ekki glatast
alveg. Endursögnin er betri en
alls ekki . Þá var hann nýstaðinn
upp af sjúkrabeði; hafði verið
skorinn eftir blöðrusteini. Sú
krufning tókst vel og virtist liann
vera heimtur úr helju. En liann
dó miseri síðar af völdum gall-
steina.
Svo stóðu sakir í þetta sinn, að
sýslufundur Suður - Þingeyingá
stóð þá dagana, sem Jón Stefáns-
son lá í sárum. Þegar þeim fundi
lauk, reis hann úr rekkju. Stein-
grírnur Jónsson frá Gautlöndum,