Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.06.1926, Blaðsíða 45

Um fornan framburð æs.
Eftir Pál
Hvernig íslenzka er .borin
fram í fornöld, er 'kent eftir sam-
anburði framburðar Norðurlanda-
mála við Stafrofsritgerðina elztu
í Snorra Eddu og elztu handrit,
svo sem tekið er fram í hljóðfræði
í málfræði Wimmers. Þeir, sem
vilja, geta vel kynst framburðar-
kerfinu af nýnefndri málfræði, og
eins af Málfræði ísl. tungu eftir
Finn Jónsson, því hvortveggja
málfræðin lýsir því greinilega. Ef
í slíku máli ætti að gera grein fyr-
ir einkennum kerfisins, þá væri
næst að segja, að feður vorir töl-
uðu, eftir því, í fornöld líkast því,
sem Norðmenn tala nú, er þeir
tala bókmál sitt, dönskuna. Mönn-
um þykir það, kannske, furða,
en þannig er það nú samt. Þá var
sagt t. a. m. i fyrir e, o fyrir ö, og
e fyrir æ. Málfræði ísl. tungu lýs-
ir framburði æ.s á þessa leið: “æ
var stutt e-hljóð eins og nú í ketti”,
en ef til vill enn opnara; — œ (oft-
ast ritað æ) táknaði liið tilsvar-
andi langa hljóð, líkast því, sem
vér segjum e í “vetur”. í þann
tíð sögðu menn nú ekki æ á Norð-
ui’löndum, sem að líkindum fer;
hin hugprixða víkingaöld hefir
varla kunnað að æja, og Norðmenn
hafa svo tekið það í arf eftir hana.
Það var ekki fyr en “miklu síðar”
að menn læi’ðu að æja á Nox’ður-
löndunx; feður vorir tóku upp á
því, og gerðu það víst ekki fvr en
þeir voru konxnir til fulls í sultar-
Bjai’narson.
•kenginn. Eg kann ekki að ái’færa
það. Forn - norsk vísindi eru
draumaland, fléttað með þekking-
ar sundum, flúrað með getgátna
lundunx, hið draumhýra land. —
Þyki eg nxeð þessari setningu
leggja við hégóma hið fjálga
kveðjustef vors ódauðlega skálds
til þxisund ára landsafmælis gest-
anna dönsku, þá bið eg menn for-
láts og sérstaklega íxiðja haixs; eg
er þar fyrir, ekki síður en aðiir,
hrifinn af hans óviðjafnanlegu
snild og andagift. — Eg ætla að
svífa inix í draumalandið og láta
mig dreyma unx, hvenær menn fóru
að æja á Norðurlöndum, og vera
ekkert draumbs; en lendi mínir
órar nokkuð í bág’ við hinar virðu-
legu uppistöður, er langhúsa laixd-
ið eins og köixgurváfu-vefir frá
einum til annars af hinum orð-
lögðu di’auixxspekingum, þá treysti
eg því að lesendur sixxii því á betra
veg’ fyrir .nxér. Því ekki gengur
mér það til, að eg yilji minka þá
nxildu nxenn, síður en svo. Mér
gengur ekkert til íxema þetta sama
og1 föður .nxínuixx, Birni heit. Skúla-
syni, er liaixn kvað:
Eg held eg íxxegi, nxér til af-
þreyingar*)
streixgjum lieyi utan að
enginn fleyja gerir það.
Þegar Islenzka gekk á Norður-
*) Fór llka me5 þaó: þrey-af-ing'ar; — til
huiffvekju þöim, er stand leggrja á ilögmál
innskotá tungunnar 05 or5myn.dan.