Árbók VFÍ/TFÍ - 01.01.1997, Blaðsíða 147

Tækniannáll 145
og almennum launabreytingum sem hafa í aðalatriðum verið í samræmi við þjóðhagslegar
forsendur. Þessi atriði standa upp úr þótt verr hafi gengið í viðureigninni við atvinnuleysi og
halla á búskap hins opinbera. Hagvöxtur var jafnframt viðunandi bæði árin 1994 og 1995.
Enginn vafi er á því að þessi þróun síðastliðin tvö ár hefur styrkt innviði þjóðarbúskaparins.
Framvinda efnahagsmála á árinu 1995 ber merki um viðburðaríkt ár. Framan af ári settu
kosningar og kjarasamningar svip sinn á efnahagslífið og kjaramál komust á ný í brennidepil
á síðustu mánuðum ársins vegna endurskoðunarákvæða kjarasamninga. Við bættist að tekin
var ákvörðun unt stækkun álversins í vetrarbyrjun. Þessir atburðir stuðluðu að skrykkjóttri
framvindu efnahagsmála innan ársins. Á fyrsta ársfjórðungi virðist hafa verið mikill vöxtur í
efnahagslífinu, á öðrum og þriðja ársfjórðungi urðu hins vegar litlar breytingar frá sama tíma
árið á undan en vöxtur hljóp hins vegar í umsvif og innflutning á þeim fjórða. Þótt framvindan
hafi þannig verið ójöfn innan ársins kom árið í heild vel út á flesta mælikvarða. Landsfram-
leiðslan jókst um 2%, eftir 3,5% aukningu árið á undan, og þjóðartekjur jukust um 3,3%
vegna viðskiptakjarabata. Verðbólga var lítil og atvinna fór vaxandi. Þrátt fyrir að aflvaki hag-
vaxtarins hafi verið í innlendum umsvifum var afgangur á viðskiptum við útlönd.
Helstu niðurstöður á þjóðhagsstærðum fyrir árið 1995 eru þessar:
• Landsframleiðslan jókst um 2% og þjóðartekjur um 3,3% vegna viðskiptakjarabata.
• Á sama hátt og atvinnuvegaijárfesting er hreyfiafl efnahagsstarfseminnar á árinu 1996 má
í stórum dráttum segja að einkaneysla hafi verið það á árinu 1995 og útflutningur 1994.
• Viðskiptajöfnuður var 0,9% af landsframleiðslu en var 2,1% árið 1994.
• Þegar á allt er litið hefur stöðugleiki ríkt í verðlagsmálum á undanförnum misserum.
Verðbólga hefur verið um eða innan við það sem gerist í helstu viðskiptalöndum okkar.
• Atvinnuleysi var 5% af vinnuaflinu 1996.
• Þenslumerki komu fram í þjóðarbúskapnum undir lok síðasta árs. Þau stöfuðu meðal
annars af óvissu um kjaramál og rikisfjármál, ákvörðun um stækkun álversins og um-
ræðu um fleiri stórverkefni af því tagi.
• Vextir hér á landi voru mjög háir, bæði í ljósi innlendra aðstæðna og þróunar í öðrum
löndum.
Hér á eftir verður fyrst fjallað lítillega um framvinduna í alþjóðaefnahagsmálum 1995 og
síðan nánar urn framvindu innlendra efnahagsmála 1995.
2.1 Alþjóðaefnahagsmál
Efnahagsþróunin í heiminum að undanförnu hefur ekki verið jafn kraftmikil og búist var við.
Hagvöxturinn á árinu 1995 olli vonbrigðum. Hann var að meðaltali 2,4% í OECD-löndunum.
Að baki dvínandi hagvexti í iðnríkjunum liggja ýmsar ástæður. Mikilvægast er þó líklega
veik tiltrú á efnahagslífið og stel'nu stjórnvalda í mörgum löndum. Þetla kemur einkum fram
í hægri aukningu einkaneyslu, sérstaklega í samanburði við fyrri hagsveiflur. Vaxtarhraði
einkaneyslunnar hefur verið nær helmingi hægari nú. Þróun fjárfestingar hefur hins vegar
verið líkt og áður. Við bætist að vextir hækkuðu mikið á árinu 1994 og hefur það án efa dregið
úr hagvexti 1995. Jafnframt hefur óróleiki í gjaldeyris- og fjármálum, einkum í lok árs 1994
og framan af árinu 1995, lagst á sömu sveif.