Nýjar kvöldvökur - 01.07.1921, Blaðsíða 71

NÝJAR KVÖLDVÖKUR.
149
Pessi orð sagði hann á þann hátt, að jeg
varð mjög hrærður. En jeg þagði og gekk
þegjandi við hlið hans. Jeg þorði ekki að líta
á hann, því jeg bjóst við að sjá andlit hans
niðurbeygt og hryggilegt; en hve hissa varð
jeg ekki, þegar jeg eftir alllanga þögn leit ótta-
blandinn á hann og sá tindrandi augu hans
stara því nær sigri hrósandi á mig. Það fór
hroliur um mig, er mjer flaug í hug, að brjál-
semi hlyti að hafa kallað fram þennan mun á
orðum hans og svip'; en jeg sagði við mig,
að brjálsemin hefði aldrei með þennan hreina,
glaðlega, mjer liggur við að segja, gáfulega
svip. En jeg vissi þó ekki, hverju jeg ætti eig-
inlega að trúa um hann — hvort hann gerði
sjer þetta upp, eða hvort vitfirringin lýsti úr
svip hans. Jeg var í miklum vafa; jeg fann,
að jeg sá ekki lengur skýrt, og i brjósti mjer
hrærðist vís grunur eða tilfinning, sem jeg
reyndi að bæla niður, af því að hugsunin, sem
hún [vakti, var alt of agaleg. Jeg vildi ekki
trúa því; nei! sagði jeg við sjálfan mig, bíddu
rólegur; alt mun skýrast; en jeg ætlaði að hafa
gát á honum með öllum sálarkröftum mínum;
jeg ætlaði að njósna um hann eins og njósnari,
því annaðhvort er sál þessi töpuð að eilífu,
eða — eða hún var hrein og tær eins og ei-
lífur blámi himinsins, sem aðeins sortnar eða
skyggist af þokunum, sem umlykja jörðina. En
jeg fann, að samtal okkar var komið á braut,
sem það ekki mátti fara lengra út á. Skyldu-
tilfinning min bauð mjer að hætta. Jeg hafði
heyrt nóg þann daginn; dagur kom eftir þenn-
an, og jeg þurfti að hugsa mig vel um, til
þess að fá samhljóm í alt það, sem læknarnir
höfðu sagt mjer, og það, sem jeg sjálfur hugs-
aði, áður en jeg ákvæði, hvaða meðal hjer
skyldi nota. En til þess að segja eitthvað bætti
jeg við:
»Jeg hefi áður haft tækifæri til þess að furða.
migávaldi því, sem þjer hafið yfir . . . yfir...«
Jeg þagnaði, því mjer var ómögulegt að
segja orð, sem ef til vill gat sært hann vegna
sálarástands hans, en mjer til undrunar lauk
hann sjálfur við setninguna og sagði:
»Pjer eigið við valdið, sem jeg hefi yfir vit-
firringunum. Æ, já, það er þó ekki eins erfitt,
og þjer haldið. Við höfum vald yfir viltustu
dýrum, sem aflið eitt ræður, hvernig haga sjer
með minna afli voru, vilja og viti, hví skyld-
um við þá ekki geta ráðið við menn, sem eru
vort eigið kjöt og b!óð?«
Jeg hefði gjarna viljað skjóta því hjer inn,
að menn, sem ræntir hafa verið guðsneista þeim,
sem skilur þá frá dýrunum, eru erfiðari viðfangs,
þar sem illar ástríður og vondur vilji bætast
ofan á; en jeg þorði það ekki, af því jeg veit,
að maður getur aldrei verið nógu varkár gagn-
vart hálf- eða albrjáluðum mönnum. Vafalaust
hefir hann fundið, hvað gerði mig hikandi, því
hann bætti strax við alvarlega, en blíðlega:
»Pjer getið má ske sagt að dómgreind þess-
ara manna sje biluð og vitið skert; en Ieyfið
mjer að segja yður — þó þjer sjeuð læknir
og hljótið að hafa hugsað meira um það en
jeg — að allir þessir ógæfumenn, kann ske
með undantekningum, hafa enn þá í sjer neista
af því guðdómlega ljósi, og eru því enn dýr-
unum æðri. Gerið það því fyrir mig — fyrst
þjer beitið allri athygli yðar til að hjálpa ó-
gæfumönnunum og gegnið þeirri göfugustu
köllun, sem manninum getur hlotnast á jörðu
hjer — gerið það þá fyrir mig, að leita þessa
guðdómslega neista, jafnvel þótt hann sje ekki
stærri en sandkorn, og gerið það af öllum á-
kafa yðar og inætti. Ef þjer svo finnið hann,
ó, þá grátbið jeg yður, tendrið hann með hug-
rekki yðar öllu og þolinmæði — blásið í hann
og þjer munuð sjá, hvernig hann mun magn-
ast, og hvernig loginn mun sigra myrkrið, sem
álitið var ósigrandi.*
Jeg fullvissaði hann um, að það væri ekki
aðeins ætlun mín, heldur ákveðinn vilji minn
og ákvörðun, eins og allra dugandi lækna þá
i svipinn; en hann ljet mig varla tala út, því
hann var sýnilega orðinn heitur, ef til vill var
það siðgæðisleg nauðsyn fyrir hann að Ijetta af
hjarta sínu og tala méira:
»Hversu ljett er ekki að ná valdi yfir öðrum!
— Ekki með böndum eða köldum böðum og