Læknablaðið - 15.01.1990, Síða 13

LÆKNABLAÐIÐ
11
kasta rýrð á þekkingu eða störf stéttarbróður.»
(7)
Sá munur, sem hér er á framsetningu,
endurspeglar að sjálfsögðu hvað lá að
baki: Fyrstu reglumar (13) vom settar í
þeim tilgangi, að efla gott samkomulag og
bróðurlega samvinnu meðal lækna, en þær
nýjustu em ætlaðar læknum til leiðbeiningar
og stuðnings í daglegu starfi (7).
Siðareglum starfsstétta er ætlað að efla trúnað
og tiltrú í faglegum tengslum, í því skyni að
hvetja til starfsemi, sem rækt er til þess að
ná félagslega mikilvægum markmiðum, eins
og til dæmis góðri umönnun sjúkra. Ekki er
vafi á því, að sumar siðareglur einfalda um
of siðferðilegar kröfur eða þeim er ætlað að
gera kröfur til meiri fullkomleika og valds,
en raunvemlega felst í þeim. Það getur leitt
til þess, að þeir aðilar, sem undir reglumar
gangast, fái það á tilfinninguna, að allt það
sem siðferðilega er krafizt hafi verið gert,
ef siðareglunum hefir verið fylgt. Þeim
gleymist þá, að siðareglur ber að skilja sem
lágmarkskröfur.
Það er þó mun alvarlegri spuming, hvort
læknisfræðilegar siðareglur láti í ljós allar
þær reglur og meginreglur, sem máli skipta
og minnt skal á það, að ekki er allt leyfilegt,
sem ekki er bannað.
Flestar siðareglur lækna fjalla mjög vel um
það sem felst í meginreglum, svo sem um
óskaðsemiskyldu og velgerðarskyldu og
um ýmsar reglur, svo sem þær sem lúta
að trúnaðarsambandi læknis og sjúklings.
Um ýmis önnur atriði, svo sem sannsögli,
sjálfsforræði og réttlæti eru reglumar oft
sagnafærri. Þessi þrjú atriði em hins vegar
kapprædd um allan heim og verður því reynt
á síðari stigum að gera grein fyrir ýmsum
atriðum þeim tengdum.
Siðareglur lækna þurfa að vera óháðar þeim
stöðlum, sem settir em af öðmm aðilum,
svo sem stjómvöldum. Ekki verður þó hjá
því komizt að víkja að tengslum ríkis og
læknastéttar, að því er varðar að setja staðla
og að stjóma hegðun. Sagt hefir verið að
opinber stefna sé það sem stjómvöld ákveði
á hverjum tíma að gera eða gera ekki. Opinber
stefna birtist meðal annars í
a) reglum (þetta eða hitt er bannað eða leyft
eða fyrirskipað),
b) veitingu fjár og dreifingu þess til
félagslegra hagsbóta (vömr og þjónusta) og
c) útdeilingu félagslegra byrða til þegnanna
(skattar og önnur gjöld).
í opinbem stefnunni em þættimir að miklu
leyti lagalegir og stjómmálalegir, en læknar
mega ekki missa sjónar á siðferðilegum
þáttum þessara mála.
Siðferðilegir staðlar em einnig háðir
áhrifum af alþjóðavettvangi (t.d. skilgreining
mannréttinda) og af fjölþjóðlegum stöðlum
(t.d. skilgreiningu Evrópuráðsins á réttindum
sjúkra og þeirra sem deyjandi em) og verða
því gerð nánari skil síðar.
TILVITNANIR
1. Haring B. Medical Ethics. Slough: St. Paul
Publications 1982, s. 24.
2. Sama rit s. 25.
3. Steffensen V. Hippokrates, faðir læknislistarinnar,
saga hans og Hippokratisku læknislistarinnar
ásamt þýðingum á víð og dreif úr verkum hans.
Reykjavík: Bókaútgáfan Norðri 1945.
4. Læknablaðið 1987; 73: 4.
5. Læknablaðið 1987; 73: 21.
6. Læknablaðið 1987; 73: 22.
7. Læknablaðið 1987; 73: 16-20.
8. The Handbook of Medical Ethics. London: British
Medical Association 1984.
9. American Medical Association: Code of Medical
Ethics. Updatet in 1980.
10. American Medical Association. Principles of
Medical Ethics. Adopted in 1980.
11. Ensk-íslensk orðabók með alþjóðlegu ívafi. Jóhann
S. Hannesson bjó til prentunar ásamt fleirum.
Reykjavík: Öm og Örlygur 1984, s. 815.
12. Parsons T. Essays in Sociological Theory, revised
edition. Glenwood, 111.: The Free Press 1954, s. 372.
Tilvitnun í: Beauchamp TL, Childress JF. Principles
of Biomedical Ethics. Second edition. New York,
Oxford: Oxford University Press 1983, s. 10.
13. Læknablaðið 1987; 73: 5-8.
14. Læknablaðið 1987; 73: 8-10.
15. Læknablaðið 1987; 73: 10-13.