Læknablaðið - 15.01.1990, Blaðsíða 71

LÆKNABLAÐIÐ
65
heilsugæzlustöðvum og annars staðar þar
sem slíkt starf fer fram. Þeir skulu annast
samræmingu heilbrigðisstarfa í héraðinu.
Það verður að segja hverja sögu eins og hún
er, að illu heilli hefir löggjafinn enn ekki
borið gæfu til að búa héraðslæknum utan
Reykjavíkur þau skilyrði, að þeir geti rækt
þetta mikilvæga hlutverk. Ráðherra skipar
einn af starfandi heilsugæzlulæknum héraðsins
sem héraðslæki til fjögurra ára í senn (8) og
gefur auga leið, að þeim gengur engu betur að
rækja embættisskyldumar en áður var, enda
eiga þeir margfalt lengra yfir að fara, eftir
að héruðin urðu átta í stað rúmlega fimmtíu
áður. Er því kominn tími til að vekja á ný
hugmyndina í upphaflega frumvarpinu til laga
um heilbrigðisþjónustu (15):
* Héraðslæknar skyldu vera sérmenntaðir
embættislæknar eða hafa menntun í
félagslækningum og heilbrigðisfræðum, sem
telst jafngild.
* Þeir yrðu skipaðir í embætti af forseta að
fenginni umsögn nefndar sem ætlað er að
fjalla um hæfni lækna.
* Kostnaður við embætti héraðslækna skyldi
greiddur úr ríkissjóði. Þeim skyldi tryggð
starfsaðstaða fyrir sig og starfslið sitt á
heilsugæzlustöð, þar sem þeir hefðu aðsetur.
* Héraðslæknar skyldu taka laun eftir
launakerfi opinberra starfsmanna. Þeir
skyldu eiga rétt á staðaruppbót, þannig
að laun þeirra væru á hverjum tíma í
samræmi við laun lækna við sjúkrahús og
heilsugæzlustöðvar.
I greinargerð með frumvarpinu sagði meðal
annars, að
* gert væri ráð fyrir gjörbreytingu á
læknishéraðaskipan landsins. I stað þeirra
55 (57) læknishéraða, sem þágildandi
læknaskipunarlög gerðu ráð fyrir, þá var
gert ráð fyrir fimm læknishéruðum og
að héruðin stækkuðu, sem því næmi.
Skiptingin var fyrst og fremst landfræðileg
og miðuð við þáverandi samgöngukerfi,
en þó reynt að haga skiptingunni þannig,
að mannfjöldi og verkefni í minnsta
læknishéraðinu yrði þannig, að nægileg
embættisstörf yrðu fyrir a.m.k. einn
héraðslækni.
* Þá var og undirstrikað að hlutverk
héraðslæknis yrði fyrst og fremst að annast
embættisstörf, en hins vegar var gert ráð
fyrir því, að þeir gætu annazt almenn
læknisstörf, ef sérstaklega stæði á og þörf
krefðist, enda þótt þeir hefðu ekki skyldu til
slflcra starfa.
g) Gömul hefð er fyrir því að íslenzkir
læknar séu hvattir til að leita sér
framhaldsmenntunar og viðhaldsmenntunar
erlendis, samanber það sem sagði í tíunda
kafla um konungsúrskurðinn frá 1871 og það
sem sigldi í kjölfarið. Við að fletta læknatali
má fá góða hugmynd um tíðar siglingar
íslenzkra lækna fram yfir síðari heimsstyrjöld
og með umsömdum rétti til utanferða samfara
stórauknum tækifærum innanlands, hefur
trúlega vel verið fyrir því séð, að læknar geti
haldið við þekkingu sinni og fæmi.
Niðurstaða þessarar umræðu er sú, að hér
hafi verið komið á sanngjömum lögum og
lýðræðislegu stjómkerfi. Ætti því að vera
sæmilega réttlátur gmnnur fyrir samning
læknis og sjúklings.
TILVITNANIR
1. Bulger JR. Commentary: Archie Cochrane Revisited.
JAMA 1988: 260: 1284.
2. Evang K. Health Service, Society and Medicine.
Present Day Health Services in their Relation to
Medical Science and Social Structure. London:
Oxford University Press 1960 s. 11.
3. Oath of Soviet Physicians 1971. f: Encyclopedia of
Bioethcs. Reich WT ed. New York: The Free Press.
A division of Macmillan Publishing Co., Inc. 1978
s. 1754-5: «... to keep and to develop the beneficial
traditions of medicine in my country, to conduct
all my actions according to the principles of the
Communistic morale, to always keep in mind the
high calling of the Soviet govemment. I swear to be
faithful to this Oath all my life long.» (Translated
by Zenonas Danilevicius. Joumal of the American
Medical Association 1971; 217: 834. American
Medical Association. Reprinted with permission).
4. Evang K. Health Services in Norway. Third edition.
Oslo: Tanum 1969 s. 193-4, 196.
5. Læknablaðið 1973; 60: 92-105.
6. Læknalög m. 53 19. maí 1988.
7. Lög um almannatryggingar nr. 67/1971, sem
gildi tóku 1. janúar 1972 með síðari breytingum.
«43. gr. Auk þeirra réttinda, sem um ræðir í 42.
gr. skal sjúkrasamlag veita þá hjálp, sem hér er
talin. a. Almenna læknishjálp utan sjúkrahúsa
hjá lækni sjúklings sem Tryggingstofnun ríkisins
fyrir hönd sjúkrasamlaga hefur gert samning
við... b. Nauðsynlegar rannsóknir og aðgerðir
eftir tilvísun heilsugæslulæknis/heimilislæknis hjá
sérfræðingum sem Tryggingastofnun ríkisins fyrir
hönd sjúkrasamlaga hefur samning við... 46. gr.
Leita skal staðfestingar Tryggingastofnunar ríkisins á
samningum, sem sjúkrasamlög gera um greiðslur