Læknablaðið - 15.10.1998, Qupperneq 47

LÆKNABLAÐIÐ 1998; 84
755
Biðlistar og aukið
misrétti
- Hvað með biðlistana, hafa
þeir styst?
„Biðlistar eru einnig afar
viðkvæmt pólitískt umfjöllun-
arefni. Þeir hafa lengst í kjöl-
far bættrar tækni og aukinnar
eftirspumar eftir þjónustu en
pólitískt skipaðir stjómendur
eru ákaflega lítt hrifnir af því
að ræða biðlista opinberlega.
Það er einna helst hér á landi
sem rannsóknir hafa verið
gerðar á högum sjúklinga á
biðlistum og það er vitað að
stór hluti þeirra sem bíður eft-
ir aðgerð eða innlögn þjáist
mikið á biðtíma, bæði líkam-
lega og sálarlega þar sem mik-
ill kvíði getur komið upp og er
það síst til þess fallið að bæta
ástand sjúklings. Um 70%
sjúklinga á biðlistum kvarta
um verulega hvíldarverki og
þarfnast stöðugra svefn- og
verkjalyfja.
Hjá okkur er biðlistum eftir
kransæðaaðgerðum haldið
innan sæmilegra marka en
biðlistar eftir hjartaþræðing-
um hafa lengst. Það fer hins
vegar enginn í kransæðaað-
gerð án hjartaþræðingar og
staðreyndin er sú að dánar-
tíðni sjúklinga sem bíða eftir
kransæðaaðgerð er tvisvar til
fjórum sinni hærri en sjúk-
linga á öðrum biðlistum.“
- Er misrétti að aukast með-
al sjúklinga á Norðurlöndum?
„Frá því tryggingastofnanir
voru settar á fót á Norðurlönd-
um hafa menn ekki ekki búið
við misræmi í þjónustu, en
núna á síðustu sex til sjö árum
hefur það komið upp. Þjón-
ustugjöld sjúklinga eru víða
of há og bæði í Svíþjóð, Finn-
landi og á Islandi hefur komið
fram að 20-30% fólks í tekju-
lægstu hópum samfélagsins
hafa frestað eða hætt við að
leita sér læknis vegna fjár-
skorts. Menn tala einnig um
vaxandi þunglyndi meðal
fólks, án þess að kunna á því
skýringar. Heimilislausum
hefur fjölgað mjög á öllum
Norðurlöndunum og umönn-
un þeirra og eins geðsjúkra
situr eftir, þessir einstaklingar
komast ekki lengur inn á fínu
spítalana okkar og ástandið er
orðið þannig að trúfélög sjá
meira og minna um þetta fólk,
sérstaklega fólk sem er í vímu-
efnum.
Annað atriði mjög alvarlegt
varðar tannlæknaþjónustu, en
bæði í Noregi, Svíþjóð og á
Islandi er einungis um helm-

matran
súmatriptan
TÖFLUR; N 02 C X 04______ R, E
Hver tafla inniheldur Sumatriptanum INN, súkkínat, 70 mg eða 140 mg, samsvarandi Sumatriptanum INN 50 mg eða 100 mg.
STUNGULYF sc; N 02 CX04 R, E
1 ml inniheldur Sumatriptanum INN, súkkínat, 16,8 mg, samsvarandi Sumatriptanum INN 12 mg, Natrii chloridum 7 mg, Aqua ad iniectabilia ad 1 ml.
| Eiginleikar:5úmatriptan virkjar sérhæft serótónínviðtaka af undirflokki 5-HTio í heilaæðum. Lyfið veldur þannig samdrætti í heilaæðum, einkum greinum a. carotis.
Víkkun þessara æða er talin orsök verkjanna við mígreni. Verkun lyfsins hefst um 10-15 mínútum eftir gjöf undir húð, en 30 mínútum eftir inntöku. Aðgengi eftir gjöf
undir húð er nánast 100%, en að meðaltali 14% eftir inntöku . Blóðþéttni nær hámarki innan 25 mínútna eftir gjöf undir húð, en oftast innan 45 mínútna eftir
inntöku. Dreifingarrúmmál er 2,7 l/kg. Binding við plasmaprótein er 20-30%. Lyfið umbrotnar að miklu leyti (80%) í óvirk umbrotsefni í lifur og skilst út í nýrum.
I Ábendingar: Erfið mígreniköst, þar sem ekki hefur náðst viðunandi árangur með öðrum lyfjum. Cluster (Hortons) höfuðverkur. Lyfið á einungis að nota, þegar
greiningin mígreni eða Cluster-höfuðverkur er vel staðfest.
Frábendingar:Xransæðasjúkdómur, alvarlegur háþrýstingur, blóðrásartruflanir í útlimum, nýrnabilun, lifrarbilun. Ofnæmi fyrir innihaldsefnum lyfsins. Ekki má nota
samtímis lyf, sem innihalda ergótamín. Sumatran má ekki gefa fyrr en 24 klst. eftir gjöf ergótamíns og ergótamín má ekki gefa fyrr en 6 klst. eftir gjöf Sumatran.
Meðganga og brjóstagjöf: Ekki er vitað hvort lyfið geti skaðað fóstur, en dýratilraunir benda ekki til þess. Ekki er vitað hvort lyfið skilst út í móðurmjólk.
Aukaverkanir: Allt að 50% sjúklinganna fá einhverjar aukaverkanir. Ýmis þessara óþæginda hverfa eftir 30-60 mínútur og gætu sum þeirra verið hluti af
mígrenikastinu. Algengar (>1%): Þreyta, sljóleiki. Tímabundin blóðþrýstingshækkun og húðroði. ógleði og uppköst. Máttleysi og spenna ívöðvum. Náladofi og
hitatilfinning. Svimi. Þrýstingstilfinning með mismunandi staðsetningu, oftast fyrir brjósti. Sjaldgæfar (0.1%-1%): Hækkun lifrarenzýma í blóði.
Milliverkanir: Ekki májiota^amtímis lyf sem innihalda ergótamín. Engar sérstakar milliverkanir hafa fundist við própranólól, díhýdróergótamín, pízótífen eða alkóhól.
Varúð: Varabersjúklinga vjð stjórnun vélknúinna ökutækja samtímis notkun lyfsins. Við notkun lyfsins geta komið fram tímabundin einkenni eins og brjóstverkur og
þrýstingstilfinning, sem getur verið töluverð og leiðir stundum upp í háls. Þó þessi einkenni líkist hjartaöng, heyrir til undantekninga að þau séu af völdum samdráttar í kransæðum.
Herpingur í kransæðum getur leitt til hjartsláttartruflana, blóðþurrðar og hjartavöðvadreps. Sjúklinga, sem verða fyrir slæmum eða langvarandi einkennum, sem líkjast hjartaöng, svo
og þá sem hafa aukna áhættu á kransæðasjúkdómum, ber að rannsaka með tilliti til blóðþurrðar.
Athugið: Stungulyfið.má.ekki gefa í æð vegna herpings í kransæðum og mikillar blóðþrýsingshækkunar, sem getur átt sér stað. Vegna takmarkaðrar klíniskrar reynslu er ekki mælt
með notkun lyfsins handa sjúklingum eldri en 65 ára.
Skammtastærðir handa fullorðnum: Lyfið á ekki að nota í fyrirbyggjandi augnamiði. Lyfið á að gefa við fyrstu merki um mígrenikast en getur verkað vel þó það sé gefið síðar.
Sumatran er ekki ætlað til varnandi meðferðar. Töflur: Venjulegur upphafsskammtur er ein 100 mg tafla. Ef ekki fæst fullnægjandi árangur má gefa aðra töflu að minnst tveimur klst.
liðnum og ekki er mælt með hærri sólarhringsskammti en 300 mg. í sumum tilvikum getur verið nægjanlegt að nota 50 mg töflur. Töflurnar á að gleypa heilar með vatni. Stungulyf:
Venjulegur upphafsskammtur er 6 mg (ein sprauta) undir húð. Ef ekki fæst fullnægjandi árangur má gefa aðra sprautu (6 mg) innan 24 klst., en minnst ein klst. verður að líða á milli
lyfjagjafa. Takmörkuð reynsla er af gjöf fleiri en fjögurra skammta (24 mg) á mánuði.
Skammtastærðir handa börnum: Lyflð er ekki ætlað börnum.
Pakkningar og verð:
Töflur 50 mg: 12 stk. (þynnupakkað) Verð kr. 11.355
Töflur 100 mg: 6 stk. (þynnupakkað) Verð kr.. 9.655
Stungulyf: Einnota dæla 0.5 mg (=6 mg virkt efni) x 2 + lyfjapenni (Glaxo Pen) Verð kr. 7.961 Afgreiðslutilhögun: R Greiðsluþátttaka: E Apríl 1998