Læknablaðið - 15.10.1998, Blaðsíða 83

LÆKNABLAÐIÐ 1998; 84
785
eigi ætíð óheftan aðgang að
upplýsingum úr gagna-
grunninum geta stjómvöld
ekki eingöngu reitt sig á
upplýsingar úr honum.
Hluti þjóðarinnar kann að
hafna því að upplýsingar
fari í grunninn. Heilbrigðis-
stofnanir og sjálfstætt starf-
andi læknar kunna að hafna
því að senda upplýsingar í
grunninn og engin trygging
er fyrir því að gæði upplýs-
inganna verði viðunandi.
Stjórnvöld eiga því ekki að
vera háð markaðsaðila með
sérleyfi um heilsufarsupp-
lýsingar. Vakin skal athygli
á því að samkvæmt lögum
um heilbrigðisþjónustu, 2.
mgr. 3. gr. skal landlæknir
skipuleggja skýrslugerð
heilbrigðisstarfsfólks og
heilbrigðisstofnana og inn-
heimta þær. Tryggja þarfað
landlœkni verði auðveldað
að sinna sínu lögbundna
hlutverki.
• Ekki á að veita markaðsað-
ila sérleyfi til gerðar og
reksturs gagnagrunns á
heilbrigðissviði.
Almennar
athugasemdir
Tilgangurinn með þessu
frumvarpi er óljós enda vantar
markmiðslýsingu. Bollalegg-
ingar í athugasemdum um
gagnsemi heilsufarsupplýs-
inga eru vel kunnar. Þess
vegna hafa fjölmargir aðilar
unnið að uppbyggingu gagna-
grunna á heilbrigðissviði á Is-
landi sem ætlað er að svara til-
teknum spurningum og rnark-
mið gagnagrunnanna eru Ijós-
ir. Jafnframt hefur landlækn-
isembættið unnið að því að
þróa staðla til að auðvelda
samskipti hinna dreifðu upp-
lýsingakerfa og ráðuneyti
heilbrigðismála hefur þegar
markað metnaðarfulla stefnu í
upplýsingamálum.
Hvers vegna þarf nú að
setja sérstök lög um miðlægan
gagnagrunn með það að mark-
miði að veita einum aðila leyfi
til að reka slíkan grunn? Sam-
kvæmt athugasemdum við
endurskoðaða lagafrumvarpið
má greina eftirfarandi megin-
ástæðu fyrir þessari lagasetn-
ingu en þar segir um slíka
meðferð heilsufarsupplýs-
inga:
„Hins vegar er bæði rétt
og skylt að nýta þær til
framgangs heilbrigðisvís-
indunum og til eflingar lýð-
heilsu. Það verður best gert
með því að ríkisvaldið heim-
ili gerð og starfrækslu eins
miðlægs gagnagrunns, þar
sem þessum upplýsingum
væri safnað saman og úr
þeim unnið.“
Hér er því slegið föstu að
það sé vænlegast til árangurs
við framgang heilbrigðisvís-
inda og til eflingar lýðheilsu
að stofna til eins miðlægs
gagnagrunns án þess að það sé
skýrt frekar. Landlæknir vill
því benda á að fullyrðingar á
borð við þessar hafa verið
gagnrýndar. Á það hefur verið
bent að ekki sé fýsilegt að nota
sjúkraskrá í margnota til-
gangi, - í viðskiptum, læknis-
þjónustu, vísindarannsóknum
og til eflingar Iýðheilsu! (N
Engl J Med 1995;333; 1419-
22). Það er grundvallaratriði
í vísindalegri aðferð að fyrir
liggi einhverjar tilgátur, sett
séu markmið og tilgangi lýst
og lögð sé fram áœtlun um
framkvœmd hinnar vísinda-
legu vinnu. Hvað varðar vís-
indavinnu á mönnum hefur
þótt eðlilegt að leggja rann-
sóknaráœtlun fyrir siðanefnd
og Tölvunefnd. Frá þessu sjálf-
sagða vinnuferli á nú að víkja.
Krafan um einn miðlægan
gagnagrunn á heilbrigðissviði
hlýtur því að vekja upp spurn-
ingar um það hvernig á að
nýta hann. Ef hann nýtist lítt
eða ekki við vísindavinnu er
þá hugsanlegt að hann muni
nýtast fyrst og fremst sem
markaðs- eða viðskiptagagna-
grunnur til markaðssetningar
á vörum, fyrst og fremst lyfj-
um? Ef svo er vekur það upp
spurningar hvort verið sé að
færa til eins aðila yfirburða
markaðsstöðu þrátt fyrir hin
miklu siðferðislegu álitamál
og áhœttu varðandi gagnaör-
yggi miðlœgs gagnagrunns.
Þá segir í athugasemdum:
„Ljóst er að verulegur
kostnaður er samfara smíði
gagnagrunns af því tagi sem
hér um ræðir. Oraunhæft er
að nefna einhverja ákveðna
fjárhæð í því sambandi en
nefndar hafa verið tölur allt
frá 3-4 milljörðum króna til
12 milljarða króna. Ljóst er
því að áhætta þess er kostar
gerð slíks gagnagrunns yrði
veruleg.
Á undanförnum árum
hefur talsvert verið unnið að
þróun hugbúnaðar fyrir
heilbrigðiskerfið hér á landi
og á sl. ári var samþykkt
stefnumótun í upplýsinga-
málum innan heilbrigðis-
kerfisins (Heilbrigðis- og
tryggingamálaráðuneytið,
rit 1 1997). Þar er gert ráð
fyrir að byggt verði upp
samhæft upplýsingakerfi
fyrir heilbrigðisstofnanir.
Fyrir liggur að framkvæmd
af því tagi yrði gífurlega
kostnaðarsöm og ekki fyrir-
sjáanlegt að af henni geti
orðið á næstu árum, nema
til komi fjármögnun einka-
aðila.“
Af þessum texta virðist