Læknablaðið - 15.05.1999, Blaðsíða 12

400
LÆKNABLAÐIÐ 1999; 85
Tafla I. D-vítamínneysla, þéltni 25-OH-D (± staðalfrávik) og fjöldi (%) sem tekur lýsi í rannsóknarhópunum. HundraSshluti hópanna
sem var neðan við 25 nmóllL Í25-OH-D er sýndur en þau mörk hafa verið notuð sem neðri mörk fyrir 25-OH-D (12). Einnig er sýndur
hundraðshlutinn neðan við 10 nmól/L sem talin hafa verið örugg merki um D-vítamínskort (12).
Aldurshópar Fjöldi í hverjum hópi D-vítamínneysIa (pg/dag) Meðalþóttni S-25-OH-D nmól/L Fjöldi (%) sem tekur lýsi eða vítamín Fjöldi (%) með S-25-OH-D <25 nmóI/L Fjöldi (%) með S-25-OH-D <10 nmól/L
Stúlkur 12-15 ára 325 5,0± 7,9* 34,6±22,3 (37,2) (8,0)
Stúlkur 16-20 ára 249 8,4± 7,9 43,9±20,7 (50) (18,5) (2,8)
Stúlkur 25 ára 86 11,2± 11,0 50,1 ±24,0 (50) (15,1) (2,3)
Konur 34-48 ára 107 10,8± 9,9 36,6±16,4 (32) (28,0) 0,9)
Konur 70 ára 300 15,9±11,1 53,9±20,4 (83) (8,6) (0,0)
*Niðurstaða frá könnun Manneldisráðs.
boðin þátttaka, alls 418; 308 mættu eða 73,6%.
Hópnum var skipt í 10 jafna hópa sem kallaðir
voru til rannsóknarinnar á tímabilinu septem-
ber 1997 til júní 1998. Hver hópur kom í þriðju
viku hvers mánaðar.
Rannsókn þessi var samþykkt af siðanefnd
læknaráðs Sjúkrahúss Reykjavíkur.
Mœling á 25-OH-vítamíni D í blóði: 25-OH-
vítamín D var mælt með hjálp mótefna og
geislavirkra efna (RIA, Incstar Corporation,
Stillwater, MN, USA). Breytistuðlar aðferðar-
innar (coefficient of variation, CV%) voru
9,7% og 9,8% fyrir 35,3 og 128,2 nmól/L. Við-
miðunarmörk eru 25-100 nmól/L. Aðferðin
mælir bæði 25-OH-D2 og 25-OH-D3. 25-OH-
D er sú afleiða af D3 sem myndast í lifur og er
álitin endurspegla best vítamín D búskap ein-
staklingsins (1).
Mœling á kalkhormóni í blóði: Kalkhormón
(parathyroid hormone, PTH) (öll sameindin)
var eingöngu mælt í blóði sjötugra kvenna
(IRMA, Nichols Institute, USA). Breytistuðlar
aðferðarinnar voru 7,4% og 7,6% fyrir 60,2 og
317,2 ng/L.
Könnun á D-vítamín neyslu: Neysla á D-
vítamíni var metin með stöðluðum og prófuð-
um spurningalista frá Manneldisráði þar sem
þátttakendur merkja við hversu oft flestra al-
gengra fæðutegunda er neytt og í hve miklu
magni (9,10). Algeng skammtastærð er áætluð
með ljósmyndum og stöðluðum einingum svo
sem matskeiðum, teskeiðum og fleiru.
D-vítamínmagn í fæðunni er reiknað með
hugbúnaði frá Manneldisráði sem tengir svör
hvers einstaklings við íslenska gagnagrunninn
um matvæli ÍSGEM og hráefnasamsetningu
matarrétta (11). Þessi könnun á D-vítamín-
neyslu náði ekki til stúlkna 12-15 ára, en í þeim
hópi var stuðst við könnun Manneldisráðs frá
1990 (7).
Tölfrœði: Reiknað var út meðaltal, staðalfrá-
vik eða staðalskekkja meðaltals (SEM) ásamt
hæstu og lægstu gildum. Við fylgniútreikninga
(r) var aðferð Pearsons notuð. Við samanburð
Tafla II. Fylgnistuðlar og marktœkni á milli D-vítamínneyslu og
þéttni 25-OH-D.
Aldurshópar Fylgnistuðlar (r)/marktækni (p)
16-20 ára r=0,25 (p<0,01)
25 ára r=0,20 (p<0,05)
34-48 ára r=0,54 (p<0,01)
70 ára r=0,45 (p<0,01)

0 5 10 15 20 25 30 35 40 45
D-vítamínneysla (pg/dag)
Mynd 1 .Línuleg aðhvaifsgreining á D-vítamínneyslu og 25-OH-
D meðal þess hluta 34-48 ára kvenna, sem ekki stunduðu
Ijósaböð, ásamt 95% öiyggismörkum (r=0,7; p<0,0001).
var stuðst við einvíða fervikagreiningu (one
way ANOVA) og marktækni p<0,05 notuð.
Niðurstöður
Tafla I sýnir meðalþéttni á 25-OH-D með
staðalfráviki í öllum hópunum ásamt hundraðs-
hluta hópanna sem var neðan við 25 nmól/L í
25-OH-D en það hafa verið talin æskileg neðri
mörk fyrir 25-OH-D í blóði (12). Sá hundraðs-
hluti var lægstur meðal sjötugra eða 8,6%, en
hæstur meðal 12-15 ára stúlkna eða 37,2%.
Taflan sýnir einnig þann hundraðshluta sem
var neðan við 10 nmól/L, en það eru talin vera
örugg merki um D-vítamínskort (12).
Tafla II sýnir fylgnistuðla og marktækni
milli D-vítamínneyslu og 25-OH-D í mismun-
andi aldurshópum og var fylgnistuðullinn á bil-
inu 0,2-0,54 eða R:=0,04-0,29. Mynd 1 sýnir