Læknablaðið - 15.05.1999, Blaðsíða 60

442
LÆKNABLAÐIÐ 1999; 85
Högni Óskarsson
Svör World Medical Association
mæla ekki gegn uppbyggingu
miðlægs gagnagrunns á heilbrigðissviði
Stjórn LI sendi fyrir nokkru
erindi til Worid Medical Asso-
ciation (WMA) með beiðni
um að samtökin svöruðu
nokkrum spurningum um fyr-
irhugaðan miðlægan gagna-
grunn á heilbrigðissviði.
Spumingar LÍ eru oftast leið-
andi og byggja í stöku tilvik-
um á beinum rangfærslum.
Greinargerð stjórnar með er-
indinu var ætlað að veita frek-
ari upplýsingar um baksvið
málsins, en þar er að finna
undraverða ónákvæmni og
rangfærslur. Þessi málatilbún-
aður er stjórn LI síst til sóma
og hefur leitt til þess, að svör
WMA eru sum langt utan þess
sviðs, sem lög um miðlægan
gagnagrunn á heilbrigðissviði
setja.
Hér á eftir verða svör
WMA rædd í því samhengi
sem spurningar LI og bak-
grunnsupplýsingar buðu upp
á, auk alþjóðlegs samhengis.
Niðurstaðan er sú að það er
ekkert í svörum WMA sem
mælir gegn uppbyggingu mið-
lægs gagnagrunns á heilbrigð-
issviði á þann hátt sem lögin
mæla fyrir um.
I fyrstu spurningu er spurt
um siðfræði þess að selja eða
gefa heilsufarsupplýsingar til
fyrirtækja í líftækniiðnaði án
upplýsts samþykkis. Þetta
þarf að tengja svari við sjöttu
spurningu, en þar skýrist hve-
nær nota má heilsufarsupplýs-
ingar til rannsókna án upp-
lýsts samþykkis.
Svar WMA byggir á því að
um sé að ræða persónuupplýs-
ingar. Tilvitnanir til stuðnings
svarinu undirstrika þetta, eins
og í tilvitnun í Siðareglur
lækna (International Code of
Medical Ethics). Þar er
áhersla lögð á skyldur lækna
til að viðhalda trúnaði; sama
kemur fram í tilvitnun í Lissa-
bonyfirlýsinguna um réttindi
sjúklinga um persónugreinan-
legar upplýsingar (identifiable
information). I þriðja lagi er
vitnað í meðferð erfðaupplýs-
inga, en sú tilvitnun á ekki við
um miðlægan gagnagrunn á
heilbrigðissviði.
Enginn ágreiningur er um
að leita beri eftir upplýstu
samþykki þegar veita á upp-
lýsingar tengdar persónuauð-
kennum, né heldur þegar
kemur að meðferð erfðaupp-
lýsinga. En stjórn LÍ leggur
spurninguna fyrir á þann hátt
að hún leiðir WMA á villi-
götur í svari sínu. Svar sam-
takanna fjallar því ekki um
upplýsingar eins þær verða
fullunnar í gagnagrunninum.
Eins er tilvísun til „biotech
firms“ í spurningu LI villandi,
því gagnagrunnurinn tengist
ekki „biotech" iðnaði, heldur
iðnaði sem kallast „health in-
formatics“. Minna má á í
þessu sambandi að í lögunum
er þess krafist að gagnagrunn-
urinn verði aðskilinn frá öðr-
um rekstri væntanlegs rekstr-
arleyfishafa.
Stjórn LI mun eflaust halda
því fram að upplýsingar í
gagnagrunni séu persónuupp-
lýsingar. Þau rök hafa verið
hrakin fyrir löngu.
í annarri spurningu er spurt
hvort kasta megi lögum um
persónuvernd fyrir róða til að
„einstök“ fyrirtæki geti hagn-
ast. Framsetning stjómar LI á
því sem væntanlega á að fjalla
um er hreint ótrúleg og tengist
í engu lagalegu eða siðfræði-
legu umhverfi á Islandi. Að
sjálfsögðu getur WMA ekki
stutt staðhæfinguna, sem felst
í spumingunni, enda gerir það
enginn sem komið hefur að
umræðunni um miðlægan
gagnagrunn. WMA leggur
áherslu á að trúnaðarsamband
læknis. og sjúklings sé virt,
aftur með tilvitnun í Lissa-
bonsamþykktina. Þar er aftur
fjallað um að veittar séu trún-
aðarupplýsingar um sjúklinga
og að til þess þurfi upplýst
samþykki.
Enginn ágreiningur er um
þetta atriði.
Upp vakna þó spurningar
um ýmsa aðra gagnagrunna á
Islandi sem og erlendis, sem í
eru fluttar heilsufarsupplýs-
ingar með persónuauðkennum
eins og nafni og/eða kenni-
tölu. Ekki er þar leitað upp-
lýsts samþykkis sjúklinga né
leyfis viðkomandi lækna.
I þriðju spumingu felst sú
staðhæfing að engin siðfræði-
leg umfjöllun verði um rann-
sóknir rekstarleyfishafa. Að
sjálfsögðu segir WMA að engar
rannsóknir eigi að gera án þess
að fylgt sé öllum skilyrðum
Helsinkisamþykktar WMA.