Læknablaðið - 15.05.1999, Page 103

LÆKNABLAÐIÐ 1999; 85
481
Síðari hluti staðalsins lýtur
að andlegri færni. Um er að
ræða fjóra þætti: að ljúka
verkefnum, daglegt líf, álags-
þol og samskipti við aðra. Þar
leggjast öll stig saman og þarf
10 stig til að teljast að minnsta
kosti 75% öryrki. Stig fyrir
andlega færniskerðingu jafn-
gildir 1,5 stigi fyrir líkamlega
færniskerðingu.
Nái umsækjandi ekki til-
skildum stigafjölda í öðrum
hluta staðalsins, getur hann
samt verið metinn að minnsta
kosti 75% öryrki, nái hann að
minnsta kosti sex stigum í
hvorum hluta staðalsins.
Heimilt er að meta umsækj-
anda að minnsta kosti 75% ör-
yrkja án þess að nota staðalinn,
ef tryggingalæknir telur sýnt af
læknisvottorði eða öðrum
gögnum, sem kunna að vera
tiltæk í TR, að umsækjandi
verði lengi ófær til almennra
starfa vegna líkamlegrar eða
andlegrar skerðingar.
Heimilt er að meta umsækj-
anda að minnsta kosti 75% ör-
yrkja, þótt hann nái ekki til-
skildum stigafjölda sam-
kvæmt staðlinum, ef trygg-
ingalæknir telur að veruleg og
langvinn versnun færni sé fyr-
irsjáanleg.
Halldór Baldursson
Haraldur Jóhannsson
S
Breytt fyrirkomulag örorkumats á Islandi
og starfræn endurhæfing á vegum
Tryggingastofnunar ríkisins
Ákvæði almannatrygginga-
laganna um örorkumat höfðu
verið óbreytt í hálfa öld (1).
Þar var meðal annars gert ráð
fyrir að tryggingalæknar
tækju við mat sitt tillit til fé-
lagslegra aðstæðna umsækj-
enda og skoðuðu skattframtöl
þeirra. Þetta fyrirkomulag var
orðið úrelt, einkum vegna
tengingar örorkuskírteinis líf-
eyristrygginga við sjúkra-
tryggingabætur, það er lækkun
kostnaðar öryrkja vegna lækn-
isþjónustu, sjúkra-, iðju- og
talþjálfunar og lyfjakaupa.
Einstaklingar sem voru svo
heppnir að geta unnið launuð
störf, þrátt fyrir að búa við af-
leiðingar erfiðra sjúkdóma
eða fötlunar, þurftu því að
greiða meira fyrir ofangreinda
heilbrigðisþjónustu en ef þeir
hefðu verið viðurkenndir ör-
yrkjar. Þó gat sú hin sama
heilbrigðisþjónusta jafnvel
Höfundur er tryggingayfirlæknir viö
Tryggingastofnun ríkisins.
verið alger forsenda þess að
þeir gætu haldið áfram að
stunda vinnu. Þetta kerfi var
því orðið ósanngjarnt og gat
verið vinnuletjandi.
Þann 11. mars síðastliðinn
samþykkti Alþingi, með full-
tingi heilbrigðis- og trygg-
inganefndar þess, frumvarp
heilbrigðis- og trygginga-
málaráðherra um breytingar á
almannatryggingalögunum (2).
Breytingamar taka gildi þann
1. september næstkomandi.
Tilgangur breytinga á
grundvelli örorkumats er að
falla frá beinni tekjuviðmiðun,
þannig að örorkumatið bygg-
ist alfarið á læknisfræðilegum
forsendum. Ekki á að meta ör-
orku vegna félagslegra að-
stæðna sem slíkra, heldur að-
eins ef þær hafa sjúkdóm í för
með sér, til dæmis þunglyndi.
Lífeyrisdeild Tryggingastofn-
unar ríkisins (TR) mun sem
fyrr fylgjast með tekjum við-
komandi og greiða örorkubæt-
ur í samræmi við þær. Lækna-
deild TR á samkvæmt nýju
lögunum að semja staðal fyrir
örorkumat á grundvelli afleið-
inga læknisfræðilega viður-
kenndra sjúkdóma eða fötlun-
ar, sem staðfestur skal af
tryggingaráði og heilbrigðis-
og tryggingamálaráðherra.
Staðallinn hefur nú verið sam-
inn og staðfestur bæði af
tryggingaráði og ráðherra. Við
gerð staðalsins var stuðst við
breskan staðal. Fjallað er sér-
staklega um þennan staðal og
þær breytingar sem verða á ör-
orkumatsferlinu á íslandi hér í
Læknablaðinu (3).
Auk breytinga á forsendum
örorkumatsins er í nýju lögun-
um það nýmæli að gert er ráð
fyrir virkri þátttöku TR í end-
urhæfingu óvinnufærs fólks
og að krefjast megi þess af
umsækjendum að þeir gangist
undir endurhæfingu áður en
örorkumat fer fram. Á grund-
velli þessa vinnur TR nú að
því að koma á fót matsteymi,
sem ætlað er að meta endur-