Stefnir: tímarit um þjóðmál og fleira. - 01.10.1929, Side 47

-'Stefnir]
Friðarniálin.
141
að varnarstríð er leyfilegt, og sú
föðurlandsást, sem hefir knúð
fram ýtrustu kraftana til þess að
rísa gegn kúgun og ofsókn annars
voldugri, er ein af göfugustu til-
finningum hvers manns.
Sumir hafa sagt, að ófriður sé
nauðsynlegur til þess að menn
haldi heilsu og kröftum. Ófriður-
inn sé liður í því náttúruvali, sem
geri það að verkum, að hið hæf-
asta heldur velli. En þetta er tóm
bábylja. Vopn nútímans horfa
ekki á það, hver hæfastur er.
Hvert stríð lamar en lífgar ekki.
Þeir röskustu eru oftast í fyrsta
hernum og fremstu herlínu, og
styrjöldin stuðlar því að öfugu
náttúruvali: Hið óhæfasta tórir
helzt af.
Kostnaðinn og fjárhagsbyrð-
arnar þarf ekki að ræða um. 1
lok síðasta ófriðar var menning
vor áreiðanlega komin að hruni.
1 einu voldugu keisaradæmi
(Rússlandi) var keisaraættin og
mikið af blóma aðalsins beinlínis
‘strádrepið niður. Vestræna menn-
ingin myndi ekki lifa aðra hremm-
ing svipaða þessari eða verri.
Hvað á að gera til þess að
tryggja frið? Er ekki hægt að ná
samkomulagi ? Þessum spurning-
um hafa menn lengi velt fyrir sér.
Binrik IV. Frakkakonungur hafði
tilbúna tillögu um Bandaríki Ev-
rópu þegar hann var myrtur 1610.
Síðasta tilraunin er Þjóðabanda-
lagið, og það er áreiðanlega merki-
legt spor í rétta átt. í sömu átt
ganga ýmsir samningar þjóða milli
um það, að leggja ágreiningsmál
í gerð.
Bandaríkin hafa verið friðsöm
þjóð, og þau tóku því fegins hendi
tilboði Briands, utanríkisráðherra
Frakka, 1927, um samning milli
Bandaríkjanna og Frakklands um
það, að hafna ófriði en láta jafna
öll deilumál milli ríkjapna í friði.
„Þessi tillaga var svo merkileg,
að forsætisráðherrann, Kellogg,
lagði hana fyrir mig, og í samráði
við mig fór hann að rannsaka
hana mjög vandlega. Margir menn
bæði utan og innan þings og öld-
'ungaráðs voru spurðir. Eftir því,
sem málið var rannsakað betur,
því mikilvægara virtist það vera.
Hér var vísir að nokkru, sem
lengi hafði brotist um í hugum
manna, vísir að stórri hugsun,
sem hafði ekki fundið ytri búning
fyr“.
Mr. Kellogg stakk því upp á,
að bera tillögu líka þessari fram
fyrir sem flestar þjóðir eða allar.
Briand leizt vel á það, en vakti
þó athygli á því, að þau ríki, sem
væri í Þjóðabandalaginu eða stæði