Stefnir: tímarit um þjóðmál og fleira. - 01.10.1929, Side 53

Stefnir]
Milli fátæktar og bjargálna.
147
í ný atvinnufyrirtæki handa þess-
um 1000 ungu mönnum, sem við
bætast, eða þá í tilsvarandi aukn-
ingu á stofnfjármunum þeirra
fyrirtækja, sem til eru áður,
þannig að þau geti fært út kví-
arnar og aukið fólkshald sitt.
Hvaðan á nú öll þessi fjár-
munaaukning að koma? Aðeins
tvær leiðir eru til. Annaðhvort
verður hún að myndast af af-
rakstri framleiðslunnar í land-
inu á þann hátt, að einungis
nokkur hluti afrakstursins gangi
til árlegrar neyzlu eða eyðslu, og
til viðhalds og endurnýjunar
þeirra fjármuna, sem til eru,
en nægilegur afgangur verði eft-
ir óeyddur til útvegunar allra
þeirra stofnfjármuna sem þarf,
bæði handa nýja fólkinu, sem
bætist í hinn starfandi hóp, og
til umbótanna á högum allra.
Eða þá að fjármagnið verður að
fá að láni frá útlöndum. Síðari
leiðin er ófær til lengdar, því að
þá fylgir henni sívaxandi vaxta-
greiðsla til útlanda, og endar með
því að þjóðin verður ósjálfstæður
vinnuþræll annara þjóða. Hins-
vegar getur verið gagnlegt að
grípa til erlendrar lántöku í hófi
óg um stundarsakir, þegar sér-
stakar ástæður gjöra það nauð-
synlegt í bili eða arðvænlegt.
Sérhver þjóð verður að leggja
stund á það, að eyða ekki meiru
af afrakstri efnahagsstarfsemi
sinnar en svo, að árlega verði
nægilegt eftir til þess að full-
nægja fjármagnsþörfum hennar
sjálfrar. Og fjármagnsþarfirnar
eru tiltölulega mestar og brýn-
astar hjá þjóð eins og Islending-
um, sem eru að berjast við að
komast úr bláfátækt í bjarglegar
ástæður. Þess vegna ríður ennþá
meira á því hér en annarsstaðar,
að halda eyðslunni sem mest í
hófi, en ýta með öllu skynsam-
legu móti undir fjársöfnun og
efnaaukningu.
Viðhorf skattamála.
Hin gamla og góða íslenzka
stefna í skattamálum Var sú, að
taka sem piest af þeim tekjum,
er landsjóðurinn þurfti, með toll-
um af munaðarvörum. Út af
þessu þótti óhjákvæmilegt að
bregða nokkuð, þegar bannlögin
voru sett, og menn bjuggust við
að áfengistollurinn mundi hverfa
(frá 1911). Var þá lagt nokkurt
aðflutningsgjald á nauðsynja-
vörur (vörutollurinn). En síðar
fluttist sú kenning hingað frá út-
löndum með sósíalistastefnunni,
að sem minst gjöld til opinberra
þarfa eigi að leggja á neyzlu