Stefnir: tímarit um þjóðmál og fleira. - 01.04.1930, Blaðsíða 62

FJÁRfDAGn OG FRAfDFARIR.
Eftir Gustav Cassel.
[Höfundur þess greinaflokks, sem hér hefst, Gustav Cassel, prófessor í hag-
fræði i Stokkhólmi, er talinn með skörpustu hagfræðingum, sem nú eru uppi, og
nýtur heimsfrægðar í fræðigrein sinni. Hér á landi er hann nú orðinn alþekktur.
Var hans fyrst verulega getið hér á landi í bók Jóns porlákssonar: „Lággengið",
en síðan hefir mjög oft verið til hans vitnað í umræðum um íslenzk fjármál. -r-
Gustav Cassel er fæddur árið 1866. Greinaflokkur sá, er hér hefst, er tekinn úr bók
hans: Socialism eller Framátskridande, Sósíalismi eða framfarir. Hefir höf. þar
safnað saman f jölda greina, sem hann hefir ritað í blöð, og er þessi greinaflokkur
fyrsti kafli bókarinnar].
HVAÐ CR AUÐLeGGÐ?
Almenningur hefir yfirleitt
mjög óljósar hugmyndir um það,
hvað auðleggð eiginlega er. Og svo
undarlega víkur þessu við, að hug-
myndirnar hafa orðið eftir því
óljósari og fjarlægari veruleikan-
um, sem framþróun efnahagsmál-
anna fullkomnaðist. Fyr á tímum
þýddi það að vera ríkur sama sem
að eiga miklar og vel setnar jarð-
eignir. Hugnlyndin um ríkidæmi
var þá skýr og ákveðin, og í með-
vitund almennings nátengd hug-
myndinni um framleiðslu njd;-
samra afurða.
Nú hafa menn vanið sig á að
telja allt í peningum, og því rót-
grónari sem sú ver.ja hefir orðið,
því meir hefir almenningur misst
hæfileikann til þess að mynda sér
raunverulega hugmynd um, hvað
ríkidæmi eða auðlegð eiginlega er.
Menn hugsa sér að ríki maðurinn
hafi mikla peninga. Menn tala
um „miljónamenn“, þ. e. menn
sem eiga eina eða fleiri miljónir
króna. En menn íhuga ekki hvað
í þessu felst, láta sér nægja sjálfa
töluna. Og þannig hugsa menn
sér öll mismupandi stig auðlegð-
ar. Einn á 100000, annar á mil-
jón, þriðji tvær miljónir o. s. frv.