Sagnir - 01.04.1989, Síða 9

Sagnir - 01.04.1989, Síða 9
Mér verður hússins dæmi... hugsunarhætti, verður því að skóla- bókardæmi um það, hvernig þessi angi vistfræðinnar, sem felst í línu- dansinum milli trúmennsku við „arf feðranna“ og heimanmund framtíðar- innar getur þróast. Þegar loks eru til peningar, er allri stöðnun lýst stríði á hendur og í ákafa hafist handa um uppbyggingu og þá kannski ekki alltaf af fyrirhyggju. Það vill gleym- ast að smekkur einnar kynslóðar þarf ekki endilega að vera rétthærri en annarrar, vegna þess að hún er nýrri. Sú þjóð gæti vaknað upp við þau gömlu sannindi, sem íslenskur málsháttur fræðir okkur um: Hægra er að breyta en bæta. Einhver slík tilfinning hlýtur að hafa legið að baki, þegar sett voru lög um húsafriðun á íslandi árið 1969. Við skulum skoða þau nánar. Húsafriðunarlög2 - Húsafriðunarsjóður Eriðun húsa og annarra mannvirkja á Islandi var leyfð með þjóðminja- lögum, sem samþykkt voru á Alþingi '9. maí 1969. Lög þessi voru ýtarleg °g náðu yfir allar greinar þjóðminja- vörslunnar, sem þá þóttu tilhlýðileg- ar- Tóku þau við af lögum um vernd- un fornminja sem konungur undir- ritaði 1907 og lögum um byggða- söfn og viðhald fornra mannvirkja frá 1947. Lögin voru í sex köflum, sem fjölluðu um Þjóðminjasafn •slands, fornminjar, kirkjugripi og minningarmörk, friðun húsa og aunarra mannvirkja, byggðasöfn, og 'oks um almenn ákvæði. Kaflinn um húsafriðun var algert nýmæli í ís- lenskum lögum, en hliðstæð lög höfðu um langt árabil gilt í nálæg- um löndum, til dæmis höfðu sam- baerileg lög verið í gildi í Bretlandi frá 1944 * í hinum íslensku lögum var gert ráð fyrir skipan sérstakrar húsafriðunarnefndar, sem skyldi §era tillögur til menntamálaráð- herra um friðun tiltekinna húsa og mannvirkja, bœði í opinberri eigu °S í einkaeign. Var friðunin tvíþætt, ar*nars vegar alfriðun, þar sem í en§u mátti breyta hinu friðaða húsi eða mannvirki, þ.e. friðun í A-flokki, hins vegar friðun á ytra borði eða til- 'eknum hluta hússins, svonefnd friðun í B-flokki. Samkvæmt lögun- um er það menntamálaráðherra sem ákveður friðun að fengnum til- lögum húsafriðunarnefndar og við- komandi sveitarstjórnar. Ennfremur er sveitarstjórn heimilt að ákveða friðun að fengnum tillögum húsa- friðunarnefndar. Þáverandi þjóðminjavörður, Krist- ján Eldjárn, taldi kaflann um húsa- friðun vera bráðþarfan, enda húsa- friðun eitt brýnasta verkefnið í þjóðminjavernd næstu áratuga.4 Sex árum síðar, eða í maí 1975, voru samþykkt lög um breytingu á þjóðminjalögunum, þar sem kveðið var á um sérstakan húsafriðunar- sjóð. Tekjur sjóðsins voru ákveðnar árlegt framlag ríkis og sveitarfélaga, og skyldi húsafriðunarnefnd ákveða styrki úr honum til viðhalds og endurbóta mannvirkja, sem að dómi nefndarinnar hafa menningar- sögulegt gildi.5 Þessar lagasetningar og afskipti opinberra aðila áttu sér langan að- draganda, og verður nú rakinn gangur þessara mála. Ahugi á húsafriðun vaknar Hörður Ágústsson skrifar grein í Birting 1962, sem hann nefnir „Af minnisblöðum málara" og segir svo í upphafi:6 Of mörgum íslendingi uirðist óljóst, að menningararfur þjóðar- innar er fjölþættari en almennt er talið. Vissulega ber þar bók- menntirnar hœst. En því má ekki gleyma, að uið höfum einnig á öðrum suiðum skapað uerðmœti, sem ástœðulaust er um að þegja, huað þá sýna fullkomið kœru- leysi. Þeirra á meðal er húsagerð og híbýlakostur margs konar... Sannleikurinn er sá, að íslending- ar hafa ekki enn gert sér Ijóst - huort sem það stafar af kœruleysi eða skilningsskorti - að framlag þeirra til byggingarlistar er að vissu leyti ekki ómerkara en ým- issa stœrri þjóða, þegar að- stœðna allra er gœtt. SAGNIR 7
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132

x

Sagnir

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Sagnir
https://timarit.is/publication/1025

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.