Sagnir - 01.04.1989, Síða 23

Sagnir - 01.04.1989, Síða 23
Mygluskán og hálfblautur ruddi verið komið við. Þegar séra Árni Gíslason forbetraði staðarþorpið að Stafafelli í Lóni um 1793 þá byggði hann m.a. hlöðu sem var endastæð við fjósið líkt og í Hvítárholti eða Gröf.H Það gæti bent til þess að þetta byggingarlag á fjóshlöðum hafi verið ráðandi nær alla íslands- söguna. Stórar og litlar TAFLA 2 FJÓSHLÖÐUR Staður Stærð hlöðu í m2 Lengd fjóss í m Áætl. fjöldi gripa í fjósi Áætl. kýrfóður í hlöðu Bergþórshvoll 13,2 14 30 2-3 Hvítárholt um 65 10-11 22-25 12-13 Stöng 40-52 10+ 20-23+ 7-9+ Sámsstaðir 12,6 8,6 20 2-3 ? Þórarinsstaðir 13,2 7,6 14-15 2-3 ? Laugar 28,8 11 20 5-6 Gröf 46,0 8,3-8,8 20 8-9 Lundur 29,2 9 20 5-6 Hlöðurnar má þannig flokka eftir af- stöðu við fjós, en athyglisverðari flokkun fæst með því að athuga stærð þeirra miðað við fjós, þ.e. m2 af hlöðu miðað við fjölda gripa í fjósi. Fjósin eru flest ámóta stór; í þeim hafa rúmast í kringum 20 anna í fjósinu, þ.e.a.s. kýrnar, en kálfarnir og nautin hafa fengið hey annarstaðar frá og/eða verið látin fleyta sér á útigangi.16 Svona út- reikningar eru auðvitað varasamir; Heimildir: Samanber tilvísanir 3-5. 8 kúm.19 Þetta eru áþekk hlutföll og hjá Gísla; 5-6 m2 af hlöðugólfi munu þá samsvara vetrarfóðri einn- ar kýr. Þessa tölu verður auðvitað að taka sem grófa nálgun, en hún er hlaða. Sdpir. Aðeins í fjósinu á Þórarins- stöðum hafa verið færri gripir (um 15). Fjósin í Hvítárholti og á Stöng hafa kannski rúmað eitthvað fleiri en 20 gripi, en langstærsta fjósið er a Bergþórshvoli - þar hafa komist a h að 30 gripir (þar sem básar verða ekki beinlínis taldir, er miðað við að hver gripur hafi um 0,9-1 m a lengdinni15). Eins og sést af töflu eru hlöðurnar aftur á móti mjög tfiisstórar, og lítið samhengi milli stærðar hlöðu og fjölda gripa í fjósi. 'sli Gestsson, sem stjórnaði upp- Sreftrinum í Gröf, hefur reiknað út a ^ hlaðan þar hafi rúmað um 175 jj1 af töðu (f hæsta lagi), og að ef únni hafi verið ætlaðir um 20 m3 af öðu yfir veturinn, þá hafi hlaðan rumað hey fyrir tæpan helming grip- erfitt er að áætla uppbyggingu húsa út frá grunninum einum saman, og enn erfiðara að áætla hversu mikið gripunum var gefið, því hafa verður í huga að kúm var ekki alltaf gefið til nytar yfir veturinn, heldur látið nægja að halda í þeim lífinu, og þeim jafnvel beitt út á gaddinn um miðjan vetur.17 Auk þess gat fóður- gildi töðunnar verið mjög misjafnt. Ef útreikningar Gísla eru bornir saman við heimildir frá 18. öld kem- ur þó í ljós að þeir eru líklega nokk- uð nærri lagi. Guðlaugur Sveinsson segir að 28,5 m2 hlaða sín hafi „þá best lét, fódrat 6 kýr“, en 5 þegar lakara hey var í henni.18 Anonymus áætlar í grein sinni um heyhlöður, að 48,4 m2 hlaðan sem hann vill byggja muni duga fyrir fóður handa jafn þarfleg fyrir því. Samkvæmt þessu má skipta hlöðunum í tvennt. Annarsvegar eru þær sem hafa ekki rúmað nema brot af því fóðri sem þurfti ofan í kýrnar í viðkom- andi fjósi, eins og hlöðurnar á Berg- þórshvoli og Sámsstöðum. Þar hlýt- ur mestur hluti heysins að hafa ver- ið úti undir beru lofti, í stakkgörðum eða einhverskonar stæðum. Smá- hlöður sem þessar virðast hafa tíðk- ast hér alla tíð. í skrá yfir eignir Daða í Snóksdal frá 1563-1564 er getið um hlöðukofa við geldneyta- fjós.20 Það hefur varla verið neitt stórhýsi. Frá Austfjörðum - þar sem hlöður hafa átt sér nokkuð samfellda sögu að því er virðist, höfum við þetta upp úr síðustu aldamótum: L SAGNIR 21
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132

x

Sagnir

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Sagnir
https://timarit.is/publication/1025

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.