Sagnir

Ataaseq assigiiaat ilaat

Sagnir - 01.04.1989, Qupperneq 26

Sagnir - 01.04.1989, Qupperneq 26
Orri Vésteinsson Uppbygging hlöðu sem enn stendur í SkaftaíeUi. Uppbygging hlaðanna í Gröf og á Lundi hefur uerið áþekk þessu. þess höfðu menn vindaugu á stöfn- um hlöðunnar.38 En þar sem loft kemst inn, þar vill líka seytla vatn. Það hefur þannig verið vissara að hafa heyið eins þurrt og hægt var, en á því gat auðvitað orðið mis- brestur, einkanlega í þeirri vætutíð sem stundum plagar þetta land. Vel tyrfð hey sem stóðu úti á ber- angri höfðu þann kost fram yfir hlöðurnar að um þau lék sífelldur næðingur, þau þornuðu því frekar og því var minni hætta á að kviknaði í þeim. Hey sem sett var í þannig stæður þurfti því ekki að vera eins þurrt og það sem fór í hlöðurnar. Skúli Magnússon heldur því fram að vel og réttilega hlaðnir heystakkar geti haldist óskemmdir í 2-3 ár.39 Á því leikur hinsvegar enginn vafi að tyrfðu heyi var hættara við að hrekj- ast og blotna en heyi sem geymt var í hlöðum. Og hey sem geymt var í heytóftum var fullt eins líklegt til að brenna og hlöðuhey.40 „Hvorsu kann einn fátækr leigulidi...?“ Það er þannig líklega bitamunur en ekki fjár hvort hey geymdist betur í hlöðu eða í stakki. Enda er sú rök- semd - að hey skemmist síður í hlöðum, lítið notuð í málflutningi þeirra 18. aldar manna sem voru að hvetja landa sína til að byggja hlöður. Helstu kostirnir við hlöður eru taldir vera þeir - að fljótlegra og þægilegra sé að setja í þær, einkan- lega í vætutíð, ekki þurfi að tyrfa á milli þess sem bætt er í stabbann, - að þægilegra sé að gefa úr þeim og að ekkert hey þurfi að skemmast á leiðinni úr hlöðu í kýrkjaft, - að úr þeim megi gjörgefa hverja tuggu, - að ekki komist peningur að til að rífa úr stálinu, og - að ekki þurfi að rista torf á hverju sumri til að þekja heyin.41 Það eru þannig að stórum hluta hagkvæmnisástæður sem gera hlöð- urnar að betri kosti en tyrfðu heyin. Guðlaugur Sveinsson reiknar út að torfið sem fer til að byggja 5-6 kýr- fóðra hlöðu samsvari 8 ára torf- skurði til að þekja sama hey í stökkum. Veggir slíkrar hlöðu myndu standa í 30-40 ár eða lengur og að þakið þyrfti ekkert viðhald fyrstu 5 árin 42 Með því að heygarðar og -tóftir þurfa einnig viðhald, má segja að hlaða Guðlaugs myndi borga sig upp á innan við 8 árum. En hvað kostaði að byggja sér hlöðu? í grein um heyhlöður frá 1857 er reiknað út, að til að byggja 8-9 kýrfóðra hlöðu fari um 58 dagsverk, auk kostnaðar við að flytja torf og timbur heim að bæ sem er reiknaður sem 101 hestleigudagur. Þar við bætist svo timburverðið sem er 12 rd. 48 sk. Hér er tæplega of- reiknað því tilgangur hins ónafn- greinda höfundar er að fá menn til að byggja sér hlöður, þó er hér lík- lega miðað við nokkuð langa kaup- staðarleið. Hann telur að þessi hlaða muni standa í 40-50 ár og muni borga sig upp á um 6 árum. Til samanburðar reiknar hann að kostnaður við að byggja heytóft nemi rúmum fjórðungi kostnaðar við að byggja hiöðu.43 Þetta er töluverður stofnkostnað- ur, enda segir Markús Eyjólfsson að áskorun hans um hlöðubyggingar verði svarað á þessa leið: -í“ »“ J « sf/rur Tillaga Anonymusar frá 1791 um huernig haganlegast mcetti byggja hlöðu og fjós. A er hlaðan, B fjós fyrir 8 kýr mylkar, C ranghali, D hesthús, E hesthúshlaða, F heygarður „ef hladan dugar ekki" a gluggi, huar inn er kastað heysátunum, b uindauga, c dyr til heygarðs, d dyr til hlöðu, e-e básar, f-f flórinn, g-g steinlögn til að moka mykju ofan í, h brunnhús, i útidyr fjóssins, k stallurinn I dyr til hesthúshlöðu, m hesthúsdyr, n gluggi til að láta inn um heyið, o hlið eða sund ofan í uegginn, p dyr fram í ranghala, q rœsi úr heygarðshorninu. hvorsu kann einn fátækr leigulidi at byggia svo stórt hús, sem þarf yfir allt hans hey, þar hann er ein- virki bornum bundinn, og má eigi missa vinnu sína, svo lengi, sem hann þarf til at byggia, vidrin ærit dýr og optsinnis fæzt eigi? 24 SAGNIR
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132

x

Sagnir

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Sagnir
https://timarit.is/publication/1025

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.