Sagnir - 01.04.1989, Page 89

Sagnir - 01.04.1989, Page 89
Gaddavírsgirðingar Réttardagur i Borgarrétt í Eyjafirði árið 1938. Ekki er uitað með uissu huenœr réttin uar gerð, en líklega hefur það uerið snemma á 19. öld eða jafnuel fyrr. Kletturinn hefur uafalaust ráðið miklu um ual réttarstæðis þar sem hann sparar mönnum mikla uinnu uið byggingu og uiðhald hennar. kvæmd laganna. Ymislegt fleira þótti athugavert við lögin. Til dæmis þótti lánstím- inn of langur. Eðlilegra væri að miða við þann tíma sem girðingarn- ar muni endast, 15-18 ár, og þá losni menn við að greiða af láninu löngu eftir að girðingarnar séu ónýt- ar. Mönnum var heldur ekki ljóst hvað gerðist þegar girðingarnar væru ónýtar. Á landssjóður þá að leggja út nýja upphæð fyrir girðing- um? var spurning sem heyrðist. Úr vörn í sókn Skoðanir Guðjóns Guðmundssonar virðast vera nokkuð dæmigerðar fyr- ir álit margra á gaddavírslögunum. Með þeim sé verið að bjóða ónytj- ungum og ráðleysingjum takmarkalítið og mjög illa trygt lán, til þess að girða tún sitt með út- lendu og lítt þekktu girðingaefni, og jafnframt séð um að enginn eyrir af þessu mikla fé... lendi hjá innlendum mönnum, heldur alt í vasa útlendra verksmiðjueigenda og auðmanna. Atorkumaðurinn aftur á móti, sem vill girða tún sitt með grjóti eða öðru góðu inn- lendu efni, fær enga hjálp til þess, enda þótt nóg og gott grjót sé alveg við hendina.21 Fleirum þótti nóg um eyðsluna og sveið að sjá á eftir svo miklum pen- ■ngum út úr landinu; nær hefði verið að veita lánum til allra girðingarteg- unda, því girðingaraðstæður séu mismunandi." Innflutningur á girð- ingarefni var í andstöðu við sjálfs- þurftarhugsunarháttinn, sem taldi Srjót og torf efni sem fólk ætti að nota, þar sem það kostaði ekkert. Þegar þau sjónarmið, sem fram hafa komið, eru skoðuð þarf ekki að koma á óvart þótt frumvarpið hafi breyst í meðförum Alþingis. En for- vitnilegt er að athuga hvaða þing- nienn voru meðmæltir girðingar- iögunum og hverjir ekki. Afstaðan ^empr glöggt fram í viðhorfum Þeirra til landbúnaðar og sjávarút- Vegs. Formælendur gaddavírsins sögðu að sjávarútvegurinn tæki fólk frá landbúnaðinum í góðærum en skilaði því svo á sveitina þegar svik- nli sjávarafli brygðist. Nú verði land- búnaðurinn að snúa vörn í sókn og girðingarframkvæmdirnar voru hluti af þeirri sókn. Þessir þingmenn voru á sömu skoðun og Guðjón Guðlaugs- son: menning þjóðarinnar og hagsæld byggist á engu fremur, en á nýti- legum landbúnaði; eyðileggist hann, þá mun skamt að bíða eyðileggingar landsins sjálfs; verði land vort einungis fiskiver, þá gef eg ekki mikið fyrir framtíð þess.23 Ekki þarf að koma á óvart að þeir þingmenn sem mæltu á þessa leið voru flestir kjördæmakjörnir fyrir landbúnaðarhéruð og jafnframt bændur. Þegar það er haft í huga er ekki að undra þótt þeim væri mikið í mun að rétta landbúnaðinum hjálpar- hönd. Þeim þingmönnum sem voru á móti gaddavírslögunum fannst óréttlátt að veita svo miklum fjár- munum til einnar atvinnugreinar. Kristján Jónsson sagði að landbún- aðurinn væri ekki lengur þýðingar- mestur heldur hefði sjávarútvegur og iðnaður bæst í hópinn. Þessir þingmenn voru flestir annaðhvort konungkjörnir, stunduðu embættis- störf og bjuggu í Reykjavík eða þjóð- kjörnir fyrir staði þar sem sjávarút- vegur skipti meira máli en landbún- aður. Því er eðlilegt að þeir hafi ekki viljað veita peningum í atvinnugrein sem þeir töldu sig hafa lítilla hags- muna af að gæta. Framkvæmd laganna Eftir 1904 þagna þær raddir sem töldu gaddavírinn hættulegan, enda var komin nokkur reynsla á hann og flestir sammála um nytsemi hans. Ekki var lengur minnst á að heppi- legra væri að girða með torfi og grjóti og verður ekki annað séð en almennt hafi verið viðurkennt að gaddavír væri framtíðargirðingar- efni. Deilur almennings í blöðum og tímaritum hljóðna með öllu og þingmenn deila nú eingöngu um framkvæmd laganna og þann kostn- að sem þeim sé samfara. En þegar farið var að framfylgja lögunum frá 1903 kom í ljós að þau hafa ekki verið nægilega vel kynnt, að minnsta kosti var mönnum sem sóttu um lán hafnað, bæði af því að fyrirframgreiðslu vantaði hjá sumum, en hjá flestum voru skýrslur skoðunar- manna það ófullkomnar að ekki var SAGNIR 87
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132

x

Sagnir

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Sagnir
https://timarit.is/publication/1025

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.