Sagnir - 01.04.1989, Síða 89

Sagnir - 01.04.1989, Síða 89
Gaddavírsgirðingar Réttardagur i Borgarrétt í Eyjafirði árið 1938. Ekki er uitað með uissu huenœr réttin uar gerð, en líklega hefur það uerið snemma á 19. öld eða jafnuel fyrr. Kletturinn hefur uafalaust ráðið miklu um ual réttarstæðis þar sem hann sparar mönnum mikla uinnu uið byggingu og uiðhald hennar. kvæmd laganna. Ymislegt fleira þótti athugavert við lögin. Til dæmis þótti lánstím- inn of langur. Eðlilegra væri að miða við þann tíma sem girðingarn- ar muni endast, 15-18 ár, og þá losni menn við að greiða af láninu löngu eftir að girðingarnar séu ónýt- ar. Mönnum var heldur ekki ljóst hvað gerðist þegar girðingarnar væru ónýtar. Á landssjóður þá að leggja út nýja upphæð fyrir girðing- um? var spurning sem heyrðist. Úr vörn í sókn Skoðanir Guðjóns Guðmundssonar virðast vera nokkuð dæmigerðar fyr- ir álit margra á gaddavírslögunum. Með þeim sé verið að bjóða ónytj- ungum og ráðleysingjum takmarkalítið og mjög illa trygt lán, til þess að girða tún sitt með út- lendu og lítt þekktu girðingaefni, og jafnframt séð um að enginn eyrir af þessu mikla fé... lendi hjá innlendum mönnum, heldur alt í vasa útlendra verksmiðjueigenda og auðmanna. Atorkumaðurinn aftur á móti, sem vill girða tún sitt með grjóti eða öðru góðu inn- lendu efni, fær enga hjálp til þess, enda þótt nóg og gott grjót sé alveg við hendina.21 Fleirum þótti nóg um eyðsluna og sveið að sjá á eftir svo miklum pen- ■ngum út úr landinu; nær hefði verið að veita lánum til allra girðingarteg- unda, því girðingaraðstæður séu mismunandi." Innflutningur á girð- ingarefni var í andstöðu við sjálfs- þurftarhugsunarháttinn, sem taldi Srjót og torf efni sem fólk ætti að nota, þar sem það kostaði ekkert. Þegar þau sjónarmið, sem fram hafa komið, eru skoðuð þarf ekki að koma á óvart þótt frumvarpið hafi breyst í meðförum Alþingis. En for- vitnilegt er að athuga hvaða þing- nienn voru meðmæltir girðingar- iögunum og hverjir ekki. Afstaðan ^empr glöggt fram í viðhorfum Þeirra til landbúnaðar og sjávarút- Vegs. Formælendur gaddavírsins sögðu að sjávarútvegurinn tæki fólk frá landbúnaðinum í góðærum en skilaði því svo á sveitina þegar svik- nli sjávarafli brygðist. Nú verði land- búnaðurinn að snúa vörn í sókn og girðingarframkvæmdirnar voru hluti af þeirri sókn. Þessir þingmenn voru á sömu skoðun og Guðjón Guðlaugs- son: menning þjóðarinnar og hagsæld byggist á engu fremur, en á nýti- legum landbúnaði; eyðileggist hann, þá mun skamt að bíða eyðileggingar landsins sjálfs; verði land vort einungis fiskiver, þá gef eg ekki mikið fyrir framtíð þess.23 Ekki þarf að koma á óvart að þeir þingmenn sem mæltu á þessa leið voru flestir kjördæmakjörnir fyrir landbúnaðarhéruð og jafnframt bændur. Þegar það er haft í huga er ekki að undra þótt þeim væri mikið í mun að rétta landbúnaðinum hjálpar- hönd. Þeim þingmönnum sem voru á móti gaddavírslögunum fannst óréttlátt að veita svo miklum fjár- munum til einnar atvinnugreinar. Kristján Jónsson sagði að landbún- aðurinn væri ekki lengur þýðingar- mestur heldur hefði sjávarútvegur og iðnaður bæst í hópinn. Þessir þingmenn voru flestir annaðhvort konungkjörnir, stunduðu embættis- störf og bjuggu í Reykjavík eða þjóð- kjörnir fyrir staði þar sem sjávarút- vegur skipti meira máli en landbún- aður. Því er eðlilegt að þeir hafi ekki viljað veita peningum í atvinnugrein sem þeir töldu sig hafa lítilla hags- muna af að gæta. Framkvæmd laganna Eftir 1904 þagna þær raddir sem töldu gaddavírinn hættulegan, enda var komin nokkur reynsla á hann og flestir sammála um nytsemi hans. Ekki var lengur minnst á að heppi- legra væri að girða með torfi og grjóti og verður ekki annað séð en almennt hafi verið viðurkennt að gaddavír væri framtíðargirðingar- efni. Deilur almennings í blöðum og tímaritum hljóðna með öllu og þingmenn deila nú eingöngu um framkvæmd laganna og þann kostn- að sem þeim sé samfara. En þegar farið var að framfylgja lögunum frá 1903 kom í ljós að þau hafa ekki verið nægilega vel kynnt, að minnsta kosti var mönnum sem sóttu um lán hafnað, bæði af því að fyrirframgreiðslu vantaði hjá sumum, en hjá flestum voru skýrslur skoðunar- manna það ófullkomnar að ekki var SAGNIR 87
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132

x

Sagnir

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Sagnir
https://timarit.is/publication/1025

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.