Sagnir - 01.04.1989, Page 108

Sagnir - 01.04.1989, Page 108
Magnús Hauksson að loka bænum, loka fyrir símann og loka fyrir útvarpið, þannig að íbúar úti um land fréttu ekkert af því sem var að gerast í höfuðstaðnum þar til rödd Helga Hjörvars heyrðist í útvarpinu þegar það var opnað á ný. Vitaskuld gefur það þáttum sem fjalla um söguleg efni aukið gildi að geta notað upptökur af þessu tagi.“ Hljóðbandaefni, og auðvitað ekki síður myndefni, hefur þanníg í sér þætti sem ritheimildir geta ekki miðlað. Þetta gerir að verkum að auk þess sem þetta efni hefur ótví- rætt heimildagildi lífgar það upp á dagskrána og gerir hana áhugaverðari og áheyrilegri, og vonandi skemmti- legri. „Hlustendur komast í mun nánari tengsl við hið sögulega efni sem verið er að flytja þegar persón- ur fortíðarinnar eru leiddar fram ljóslifandi. Slíkt er afar mikilvægt og þar kemur gildi útvarpsins ótvírætt fram," segir Eggert. Og hann heldur áfram: „Talsverður munur er t.d. á því að leiða saman Einar Olgeirsson og Stefán Jóhann Stefánsson í hita baráttunnar, þegar sá síðarnefndi leiddi ríkisstjórn sem hinn fyrrnefndi gagnrýndi óspart, frekar en að lesa upp úr Alþingistíðindum það sem þeir voru að segja. Og ef við fáum einnig tónlist frá sama tíma, jafnvel flutta af samtímahljómsveitum eða -söngvurum nálgumst við tíðaranda tímabilsins enn betur." En það getur verið dálítið fyrir- hafnarsamt að nota heimildir á hljóðböndum. Oft þarf að hlusta á heilu þættina frá upphafi til enda tii að finna það sem leitað er að. Að þessu leyti eru ritheimildir þægi- legri því fljótlegt er að renna augum yfir grein eða heila bók til að ganga úr skugga um hvort eitthvað nýtist manni. Þetta var einmitt reynsla Heimildarmenn Eggert Þór Bernharðsson, sagnfræðingur. Elín Kristinsdóttir, deildarstjóri safna- deildar Ríkisútvarpsins. Gunnhildur Björnsdóttir, filmusafni sjónyarpsins. Jóhanna Hafliðadóttir, aðstoðarfrétta- Eggerts Þórs: „Sá sem hefur tak- markaðan tíma getur varla leyft sér að hlusta á gamalt útvarpsefni klukkustundum saman dag eftir dag. Viti maður hins vegar nákvæm- lega að hverju maður er að leita er þetta yfirleitt lítið vandamál. Oftar en ekki er þó nauðsynlegt að sitja við segulbandið langtímum saman til þess að finna eitthvað bitastætt og þegar upp er staðið getur upp- skeran í krónum talið, laun dag- skrárgerðarmannsins, stundum ver- ið æði rýr, ef við lítum á þá hlið mála. í samanburði við þá vinnu sem fer í leit að efni á hljóðböndum er ritun eigin texta og flutningur hans fremur fyrirhafnarlítí11. Býsna langur tími fór nefnilega oft í það að hlusta á efni sem kom síðan að litl- um eða engum noturn." Þar eð spjaldskrárnar gefa tiltölu lega litlar upplýsingar um efni þátta verður leitin enn fyrirhafnarsamari og Eggert telur flokkunina í þeim skrám sem hann þurfti að nota á sfnum tíma „frekar óhagstæða" sagnfræðingum. „Auðvitað er einn vandinn við spjaldskrárgerðina eða flokkunina í heild fólginn í því að í ýmsum þáttum er minnst á mál sem hefði kannski verið áhugavert að nota, e.t.v. eitthvað örstutt sem var alls ekki meginefni þáttanna. Kannski er drepið á einhver atriði í 5-10 mínútur af klukkustundarlöng- um þætti en slíkt kemur þá yfirleitt ekki fram á spjaldinu. Oft eru þó ítarlegri upplýsingar á blöðum sem fylgja spólunum en til þess að kom- ast yfir þær þarf maður að hafa vit á að biðja um viðkomandi spólur. Vandinn þarna er svipaður og ann- ars staðar. Allir sem flokka efni lenda í erfiðleikum með það hvort sem þeir fást við bækur, blöð, tíma- maður á fréttastofu hljóðvarps. Jón Sigbjörnsson, fyrrverandi deildar stjóri tæknideildar hljóðvarps. Máni Sigurjónsson, starísmaður við segul- bandasafn safnadeildar hljóðvarpsins. rit eða eitthvað annað. En vissulega fylgja því ókostir að hafa ekki góða efnisflokkaða skrá yfir útvarpsefnið. Ef slík skrá væri til gætu sagn- fræðingar án efa nýtt útvarpið mun betur sem miðil og heimildagildi segulbandasafnsins kæmi glögglega í ljós.“ Lokaorð Af því sem nú hefur verið rakið má sjá að lengi vel í sögu útvarpsins var lítið hugsað um að útvarpsefni gæti haft þýðingu fyrir seinni kynslóðir sem sögulegt heimildaefni. En fram- undan er vonandi betri tíð því auð- sjáanlega er skilningur að vaxa á menningarlegu og sögulegu gildi út- varps- og sjónvarpsefnis og þýðingu góðs skipulags á vistun þessa efnis og skráningu. Með tilkomu safna- deildar útvarpsins hafa aðstæður breyst til batnaðar. Ávegum þessar- ar deildar er unnið að samræmdum reglum um grisjun útvarps- og sjón- varpsefnisins. Enn sem komið er, er tölvutæknin fyrst og fremst notuð við ritvinnslu, t.d. á fréttastofu hljóðvarps, en lítið fram undir þetta við skipulagningu og skráningu vist- aðs efnis. Á filmusafninu hafa er- lendar fréttir verið tölvuskráðar í u.þ.b. eitt ár og nýlega var farið að tölvuskrá innlent fréttaefni. í fram- tíðinni hlýtur þessi tækni að koma meir við sögu í sambandi við geymslu, skráningu, efnistöku og leit. Það sem einkum virðist valda erfiðleik- um við að nota gamalt útvarpsefni er að það er ekki nema að mjög tak- mörkuðu leyti efnistekið. Allir hljóta að sjá að það er afar tímafrekt og kostnaðarsamt að efnistaka allt efn- ið sem er vistað. Tilvísanir 1 „Sagnfræði og fjölmiðlun." Sagnir. Tímarit um söguleg efni 9, Rv. 1988, 42—49. 2 Lög um Þjóðskjalasafn íslands, nr. 66 frá 27. júní 1985, Stjórnartíðindi 1985, A, Rv. 1985, 206. 106 SAGNIR
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132

x

Sagnir

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Sagnir
https://timarit.is/publication/1025

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.