Sagnir - 01.04.1989, Síða 114

Sagnir - 01.04.1989, Síða 114
Magnús Þorkelsson saga? Rannsóknir á afmörkuðum þáttum atvinnusögu útfrá sjónar- horni héraðs eru nauðsynlegar eins og vikið verður að hér á eftir. Jón Ólafur ísberg kannar upphaf vélbátaútgerðar, sem og kapítal- isma í atvinnuháttum hérlendis. Jón Ólafur gagnrýnir aðferðir eldri sagn- fræðinga við rannsóknir á efninu. Hann telur þá hafa beint sjónum sínum um of að persónum og smá- atriðum. Þetta má án efa til sanns vegar færa. En þau rit sem Jón Ólafur gagnrýnir eru heimildasöfn, oft munnlegra heimilda, sem yngri menn geta gengið í. Okkar er þá að vinna rétt úr þeim. Jón Ólafur gerir grein fyrir sínum kenningum en virðist ekki vinna neitt sérstaklega úr þeim. Ólíkt Gísla Krisjánssyni tekur Jón Ólafur þetta á landsmæli- kvarða og styðst þá við rannsóknir ýmissa aðila. Þrátt fyrir frumlegri að- ferðir eru niðurstöður Jóns Ólafs hefðbundnar. Hár launakostnaður og skortur á vinnuafli eru taldar skýringar vélbátaútgerðar. Af- leiðingin minni þörf fyrir vinnuafl og aukinn afli. Þetta er þó ágætt yfirlit en sýnir þörfina fyrir byggðarann- sóknir á þeim þáttum sem hér eru til athugunar. Ásgeir Hilmar Jónsson fjallar um íhaldssemi bænda og áhrif hennar á menningarmál hérlendis. Jafnframt ber hann þróun hérlendis saman við þróun í þremur öðrum löndum. Ólíkt flestum öðmm höfundum seinni tíma má segja að þessi höfundur taki undir sjónarmið íhaldssamrar bændastéttar og lögbundins land- búnaðarsamfélags. Hann telur að of mikið frjálslyndi hefði komið á rót- leysi og ógnað menningunni. Jafn- vel ofurselt landið erlendum aðil um. Nú verður erfitt að ræða þetta mál, nema þá í viðtengingarhætti, sem er ekki góð fræðileg latína. Hann kemst að þeirri niðurstöðu að þó að 17. og 18. aldar íslendingar hefðu mátt þola hörmungar þá hafi seinni tíma landar búið við öfluga menningu og betri rætur til að byggja upp öflugt atvinnulíf. Ef ekki hefðu erlendir kaupmenn náð að kúga samfélagið eins og á Nýfundna- landi. Þetta er mögnuð kenning. Ekki verður hún tekin fyrir ítarlega hér en benda má á að ekki hefur at- vinnulíf íslendinga einkennst af stöðugleika eða jafnvægi síðan verslun var gefin frjáls eða einveldi aflétt. Þorlákur A. Jónsson fjallar um bændaverslun um miðja 19. öld. Hann veltir því fyrir sér að hve miklu leyti bændur bjuggu við sjálfsþurft í raun. Þar er margháttaður saman- burður og fróðlegur, tekin dæmi og niðurstöður fengnar. Góð grein og stutt. Árni Daníel Júlíusson tekur fyrir spurninguna um það hvort hér hafi ríkt eins konar lénsveldi í bænda- samfélaginu á síðustu öld. Árni Daníel bendir á ýmsar leiðir til að skoða og skilgreina bændasamfé- lagið hérlendis og sýnir þar með að hann á vissulega nóg verkefni fyrir höndum við frekari rannsóknir á þessu sviði. Nú hafa birst margar rannsóknir á ýmsum þáttum samfé- lagsins sem varpa ljósi á þetta mál og mætti nota þær til frekari leitar upplýsinga um málið. Ég sé fyrir mér mikið verk, enda þyrfti að taka fyrir marga hreppa og þá ólíkrar gerðar til að kanna málið. Svipað kalla greinar Þorláks og Jóns Ólafs á. Þær greinar sem hér hefur verið minnst á eru afar athyglisverðar og það eina sem vantar er smá saman- tekt á þeirri línu sem þær marka. Innan um ofannefndar greinar er svo grein um Collingwood. Sigrún Ásta Jónsdóttir tekur fyrir innlifunar- kenningu breska sagnfræðingsins R.G. Collingwoods. Þetta er ekki sá Collingwood sem nú er til í glæsi- legri litútgáfu Arnar og Örlygs, en ekki ómerkari. Höfundur tekur fyrir hugmyndir þessa fræðimanns um túlkun og meðhöndlun heimilda. Hér er verulega skemmtileg endur- sögn þótt höfundur leggi að vísu ekki margt fram frá sjálfum sér. Um söguna og fræðin Löng grein er um fund nokkurra manna og kvenna sem tengjast fjöl- miðlun og sagnfræði. Þarna er kom- ið víða við og öllum hollt að lesa þessa rökræðu þó ekki séu menn öllu sammála. Helstu niðurstöður eru þó þær að sagnfræðingar hafi verið seinir að átta sig á þeim kröf- um sem nýtísku fjölmiðlun gerir. Þá 112 SAGNIR
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132

x

Sagnir

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Sagnir
https://timarit.is/publication/1025

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.