Sagnir - 01.06.2005, Qupperneq 68

Helgir steinar
imi

i ' . ■
• Æi
fi
Heilagur Benedikt. Nunnuklaustrin á Kirkjubæ og Reynisstað fylgdu boðorði hans.
nunnunum bar að hlýða henni í einu og öllu. Klaustrin voru einu
staðimir á þessum tíma sem veittu konum menntun, möguleika á
starfsframa og útrás íyrir fræðilegan metnað. Á há- og síðmiðöldum
tóku háskólar og biskupssetur í Evrópu við því hlutverki sem klaustrin
gegndu áður sem menntasetur en konur vom útilokaðar frá námi við
þessar stofnanir."1
Klaustrin voru einu staðirnir á þessum
tíma sem veittu konum menntun,
möguleika á starfsframa og útrás fyrir
fræðilegan metnað.
Um margar íslenskar abbadísir er ekkert vitað og stundum er bara
nafnið nefnt í heimildum. Þær abbadísir sem þekktar em vom oft af
mjög tignum ættum. T.d. vom tvær biskupssystur abbadísir á Kirkjubæ,
þær Agatha Helgadóttir og Agatha Þorláksdóttir, systur Áma
Helgasonar og Áma Þorlákssonar. Einnig er vitað um tvær dætur
lögmanna, þær Jómnni Hauksdóttur Erlendssonar sem var abbadís á
Kirkjubæsx“ og Sólveigu Rafnsdóttur á Reynisstað, dóttur Rafns
Brandssonar lögmanns.xxiii Afabróðir Halldóm Sigvaldadóttur, síðustu
abbadísarinnar í Kirkjubæ, var Bjöm ríki Þorleifsson á Skarði. Einar,
bróðir Halldóm, var fátækur bóndi og átti mörg böm. Eftir dauða
Einars hélt Halldóra bömunum uppi og eitt þeirra var Gissur, síðar
biskup, sem Halldóra tók undir sinn vemdarvæng og kom til mennta.
Það er kaldhæðnislegt að hún styrkti hann einmitt til náms í Þýskalandi
þar sem Gissur kynntist lúterskum sið og átti þar með sinn þátt í
endalokum kaþólsks siðar í landinu.ssiv
Með tímanum reyndu biskupar að auka völd sín í klaustrunum.
Magnús Gissurarson Skálholtsbiskup lét dæma Kirkjubæjarklaustur
undir sín yfirráð árið 1217. Fyrr sama ár lést Guðrún, príor klaustursins,
svo biskup hefur séð gott tækifæri til að ná klaustrinu undir sig.sxv
Auðun Þorbergsson Hólabiskup kunngerði það árið 1315 að hann tæki
sér ábótatitil yfir Reynisstaðaklaustri en það samræmdist alls ekki
reglum um Benediktsklaustur. Ekki em til heimildir um það hvemig
abbadísin brást við þessum fréttum en vitað er að Norðlendingum þótti
mörgum Auðun helst til nýjungagjarn og skrifuðu árið 1319
Noregskonungi kvörtunarbréf undan honum. Svar barst næsta sumar
þar sem biskupi er bannað að ganga gegn fomum lögum og siðvenju í
landinu. Næstu eftirmenn Auðuns í embætti virðast ekki hafa seilst til
valda á Reynisstað.xxvi
DAGLEGT LÍF
Rík áhersla var lögð á að klaustur héldu hinar sjö daglegu tíðir og
skiptist dagur systranna eftir þeim.
66 Sagnir 2005