Nýtt Helgafell - 01.04.1959, Blaðsíða 37

TIMINN FLETTIR SPILUNUM TVISVAR
31
ar ræður“, og verði þetta til stórtafar á
þingstörfunum. Heldur virðist oss hann
hafa reynzt sannspár í þessu efni.
í svari sínu segir Jón Sigurðsson m. a.:
„Það var sagt, að ef ein sýsla hefði
2 fulltrúa, þá ætti allar að hafa það; en
til þessa sé ég enga ástæðu. Þingin em
byggð á því, að allsherjarviljinn geti
komið fram, fyrir munn fulltrúa þjóðar-
innar; en þetta leiðir til þess, að full-
trúafjöldinn verður hvað helzt að byggj-
ast á innbúafjöldanum, og jafnast eftir
lionum“. (Alþt. 1847, bls. 772).
Þrátt fyrir þessar vel rökstuddu leið-
beiningar Jóns Sigurðssonar fór það svo á
næsta þingi, er gengið var frá bænar-
skránni til konungs um kosningar til þjóð-
fundarins, að beðið var um 40 þjóðkjörna
fulltrúa, 2 fyrir hvert kjördæmi, enda var
Jón Sigurðsson þá hvergi nærri, sem enn
mun sagt verða.
i 848—1850:
Frelsislogi um löndin
egar bænarskrá Alþingis fór til kon-
ungs 1847, var þess ekki að vænta, að
neinn árangur sæist, fyrr en tveim árum
síðar, er Alþingi kæmi aftur saman til
reglulegs fundar. En nú rak hver stórvið-
burðurinn annan. Kristián konungur 8.,
sem endurreist hafði Alþingi, lézt hinn 20.
janúar 1848. Nýkominn til ríkis lét Friðrik
7. það boð út ganga, að hann myndi afsala
sér einveldi, því að frelsislogi fór um lönd-
in. Jón Sigurðsson skrifaði Hugvekju til
íslendinga og hraðaði útkomu Nýrra fé-
lagsrita. Jón Guðmundsson, síðar ritstjóri
Þjóðólfs, gekkst fyrir Þingvallafundi, þar
sem skorað var á konung að veita íslandi
þjóðþing útaf fyrir sig, með sömu réttind-
um og þjóðþingi Dana yrði veitt, og að
boða til sérstaks fundar innanlands, mál-
lnu til undirbúnings. Margar bænarskrár
sama efnis voru og undirritaðar. Loks er
þess að geta, sem eigi varðar minnstu, að
hinn 23. september 1848 gaf konungur fyr-
irheit um, að boðað skyldi til þjóðfundar
um stjórnskipunarmál íslands, áður en
þeim yrði til lykta ráðið. Jafnframt var
ákveðið, að Páll Melsteð yrði konungsfull-
trúi á næsta þingi, en áður hafði hinn
danski stiftamtmaður gegnt því starfi. Hjá
stjórninni í Kaupmannahöfn var málum
íslands safnað undir eina stjórnardeild, —
íslenzku stjórnardeildina, og íslendingur
skipaður forstjóri hennar, Brynjólfur Pét-
ursson, einn hinn þjóðhollasti maður.
Mikill hugur var í mönnum um störf Al-
þingis 1849 og undirbúning þjóðfundar.
Var nú boðaður nýr Þingvallafundur í júní
1849, og sendi hann Alþingi bænarskrá
um kosningalög til þjóðfundarins. Þeir
urðu samskipa frá Kaupmannahöfn Jón
Sigurðsson og Páll Melsteð, hrepptu and-
viðri mikil og voru meira en tvo mánuði
á leiðinni. Hafði þingið staðið 1 4 vikur,
er þeir komu, og átti í raun réttri að vera
lokið, en stiftamtmaður tók það á sína
ábyrgð að fresta þingslitum.
Það liggur í augum uppi, að þingmenn
gátu ekki setið aðgerðarlausir, þótt biðin
eftir þeim félögum drægist á langinn. Eitt
þeirra mála, sem fjallað hafði verið um í
nefnd, síðan rætt ítarlega og afgreitt, var
bænarskrá Þingvallafundar. Hefir lítillega
verið drepið á afgreiðslu nokkurra atriða
hér að framan, og mun það mála sannast,
að þrátt fyrir mikinn áhuga og góðan vilja
á þinginu, fannst það á, að þarna vantaði
einmitt þá tvo þingmenn, sem bezta þekk-
ingu höfðu á kosningamálinu, þótt þá
greindi þar á um sumt sín á milli.
Þingvallafundurinn hafði farið fram á
það, að þjóðfundarfulltrúar yrðu 48, þar af
42 þjóðkjörnir, — „því séu kjördæmin lát-
in vera eins og þau nú eru, þá þykir oss
ekki hlýða, að færri séu fundarmenn en 2
úr nokkru kjördæmi, nema úr Reykjavík
og Vestmannaeyjum; en séu þeir úr hin-
um kjördæmunum ekki færri en 2, þá
þykir ekki jöfnuður, að þau fjölmennu