Nýtt Helgafell - 01.04.1959, Síða 57

TIMINN FLETTIR SPILUNUM TVISVAR
51
vit á því en almenningur, hvort hún er
framkvæmanleg“. (Alþt. 1907, B. 2143).
Geta má um afstöðu nokkurra þing-
manna í viðbót.
Þórhallur Bjarnarson, síðar biskup, bar
fram breytingartillögu, sem var felld, um
að fara eftir hinum gömlu fjórðungum og
hafa kjördæmin aðeins 4. Greiddi hann
síðan atkvæði með frumvarpinu.
Ólafur Briem bóndi á Álfgeirsvöllum:
„ . . . Ég get ekki betur séð en að frumv.
gjöri öllum hlutaðeigendum góð skil, að
það sé mjög réttsýnt, annarsvegar gagn-
vart einstökum kjósendum, að því leyti
sem það tryggir vel rétt þeirra, sem eru
í minni hluta, og gjörir mönnum mögu-
legt að sameina sig í flokk, þótt þeir eigi
ekki heima í sama kjördæmi, og hins-
vegar gagnvart einstökum kjördæmum.
. . . Það er.ekki alls kostar heppilegt, að
hver einstakur þingmaður sé að ota sín-
um tota og toga sinn skækil, í stað þess
að hafa það fyrir augum, hvað landinu
í heild sinni sé fyrir beztu, og þá um leið
hinum einstöku kjördæmum. . . . Það
væri mikilsvert að geta komið þessum
lögum sem fyrst í framkvæmd.“ (Alþt.
1907, B. 2111—2113).
Guðmundur Bjömsson landlæknir:
„ . . . Þetta er einsætt mál. Allir segja,
að það sé þarfleg réttarbót, sem eigi að
komast á bráðlega! . . . [Eftir að hafa
hrakið nokkrar mótbárur, heldur hann
áfram] Aðrar mótbárur eru mér enn
óskiljanlegri, t. d. strjálbyggðin, er á að
vera því til fyrirstöðu, að þingmannsefni
geti kynnzt kjósendum, ef kjördæmin
eru stór. Halda menn að landið minnki
eða verði innan skamms tíma orðið
miklum mun þéttbýlla en nú;... Nei, nei.
Fólkinu fjölgar hægt, samgöngur batna
seint — þeir sem álíta, að frumv. sé gott,
geta ekki verið þekktir fyrir aðrar eins
hégóma-mótbárur. — Það hefir hinsveg-
ar verið sagt, að þessi aðferð miði að
því, að þingið verði sönn ímynd þjóð-
arinnar. En er þá nokkur sérstök
ástæða til þess að flýta því, láta það
ekki dragast, að breyta svo kosning-
arlögunum, að þingið verði sem sönn-
ust ímynd þjóðarinnar? Þeirri spurn-
ingu verð ég að svara játandi. Á næstu
þingum verður að líkindum gjört út um
mál, sem þjóðina varðar miklu, varðar
mestu allra mála, og er hörmung til
þess að vita, ef þingið er þá ekki rétt
líking þjóðarinnar. Þess vegna er það
geysimikill ábyrgðarhluti fyrir þingið
að fresta þessu máli. . . . [Hlutfallskosn-
ingin] tryggir það, að meiri hluti
þjóðarinnar ráði úrslitum allra mála á
þingi; hún tryggir þjóðræði, tryggir hið
sanna þingræði. Ef þetta frumv. verður
ekki samþykkt nú, getur svo farið, að
meiri hluti á næsta þingi sé í minna
hluta hjá þjóðinni: Svo öfugum úrslit-
um geta núgildandi kosningarlög vald-
ið. Þess vegna er háskalegt að fresta
þessu máli“. (Alþt. 1907, B. 2118—2119).
Guðlaugur Guðmundsson sýslumaður:
„ . . . Það sem menn almennt vilja, mun
vera þetta, að hvert kjördæmi hafi sinn
mann, er það geti að nokkru leyti skoðað
sem sína eigin eign, og beitt fyrir sig
í þeim sérstöku málum, sem kjördæmið
varða. Það hefir verið ljóslega sýnt, að
það fyrirkomulag — einmenningar —
getur samt sem áður orðið ranglátt gagn-
vart skoðanaflokki, sem er í minni hluta,
leitt til flokksharðstjórnar; fyrirkomu-
lag það, sem hér liggur fyrir, er því í
raun réttri bæði frjálslegra og réttlát-
ara . . .“ (Alþt. 1907, B. 2096—2097).
Stefán Stefánsson skólameistari: „ . . .
Fyrir mitt leyti get ég lýst yfir því, að
þótt mér geðjist ekki alls kostar að
frumv., þá álít ég þó miklar réttarbæt-
ur í því fólgnar, en er óráðinn í því
ennþá, hvoru megin ég greiði atkvæði“.
(Alþt. 1907, B. 2109).
T Tannes Hafstein tók að sjálfsögðu oft
*■ til máls í umræðunum. Hann lýsti
yfir því, að málið væri ekki flokksmál, og
myndi hann ekki gera það að fráfarar-
atriði, þótt frumvarpið yrði fellt. Lítið
gerði hann úr samþykktum þingmálafund-
anna, — sem mest áhrif virtust hafa á
fjölda þingmanna —. „Ef menn vilja bíða