Nýtt Helgafell - 01.04.1959, Blaðsíða 43

TÍMINN FLETTIR SPILUNUM TVISVAR
37
um væri jafnað niður á kjördæmin eftir
fólkstclu þeirra. í ástæðunum er þess
ekki heldur getið, að alþingi hafi tekið
fram nokkura ástæðu fyrir þessari á-
kvörðun, en það „virðist11, stendur þar,
að orsökin verði að vera sú, „að þingið
hafi viljað halda hinu sama hlutfalli,
sem áður var, þegar hvert kjördæmi
sendi einn fulltrúa til alþingis; en kjör-
dæmin voru hin sömu, og þau eru nú.“
Vér efumst engan veginn um, að íslend-
ingum sé lítið um að breyta út af göml-
um venjum og reglum; en bæði er það,
að alþingistilskipunin frá 1843 er ekki
nema 6 ára, og, að því sem vér vitum
frekast, lagaði stjórnin hana ekki mjög
eftir högum íslands; og jafnvel þar sem
heita átti að þetta hefði verið gjört, þá
var það ekki gjört að öllu leyti með hag-
sýni. Af fyrirsögn alþingistilskipunar-
innar, að sýslurnar skyldu vera eitt kjör-
dæmi hver, leiddi það t. a. m., að Vest-
mannaeyjasýsla, sem konungur á, hafði
alls enga kjósendur, og gat heldur enga
haft, þegar tilskipunin kom út, og hefir
heldur enga fengið síðan. Vér getum því
ekki tekið þetta sem gilda ástæðu. Aftur
á móti finnst oss það vera gagnstaðlegt
öllum grundvallarreglum fyrir fulltrúa-
kosningum, að hafa enga hliðsjón af
fólksfjöldanum, þar sem efni og mennt-
un eru jöfn, og hagsmunir manna eigi
ríða í bága. En þetta á sér ekki stað um
sýslurnar á íslandi. Það er þar að auki
næstum skoplegt, að þegar Vestmanna-
eyingar nú loksins fá að taka þátt í kosn-
ingunum, þá skuli þeir kjósa 2 fulltrúa
til þess þings, sem á að segja álit sitt
um það, hverja stöðu ísland framveg-
is eigi að hafa í stjórnarsambandi ríkis-
ins, og eyjamenn eru þó ekki nema 396,
er lifa af fiskiveiðum, og þar að auki
hafa aldrei fengið sérlega gott orð fyrir
reglusemi og siðavendni; sjá t. a. m. bók
þá, er Dr. Schleisner nýlega hefur gefið
út um ísland. Vér getum því ekki að
voru leyti álitið það rétt, að stjórnin í
þessu skuli hafa farið eftir uppástungu
alþingis, og það því síður, sem samvinna
stjórnarinnar og alþingis hefur eins og
áður er sýnt fram á, ekki verið í sem
beztu lagi..“
Grein þessi var nafnlaus, en auðvelt er
að sjá, að höfundur þekkti betur til á Is-
landi en hann lét í veðri vaka. Það er mála
sannast, að höfundurinn var enginn annar
en Brynjólfur Pétursson.
1851—1857:
ÞjóÖfundur
og þurra búÖarlýÖur
Menn höfðu átt von á því, að þjóðfundur-
inn yrði kvaddur saman sumarið 1850,
en nú varð frestur á því sakir veðrabrigða
í stjórnmálum í Danmörku, og kom hann
ekki saman fyrr en sumarið 1851, og þá
undir óheillavænlegri stjörnu en menn
höfðu talið sig mega vænta. Þótt frelsis-
golan væri farin úr seglum stjórnarskút-
unnar í Kaupmannahöfn, var vorhugur
1 mörgum mönnum á Íslandi og margvís-
legur undirbúningur undir fundinn. Þing-
vallafundur var enn háður sumarið 1850
og nefndir settar til fulltingis úti um all-
ar sýslur. Blaðakostur og tímarita var nú
meiri en nokkru sinni fyrr. Ný félagsrit
höfðu forystuna; Norðurfari kom út 1848
og 1849; Reykjavíkurpósturinn (sem raun-
ar var heldur íhaldssamur) 1847—1849;
Þjóðólfur hóf göngu sína í nóvember 1848,
og Pétur Pétursson hleypti Lanztíðindum
af stokkunum í september 1849. Ennfrem-
ur komu á árunum 1850—1851 út 6 tölu-
blöð af sérstöku Undirbúningsblaði undir
þjóðfundinn.
Hér er ekki kostur að skýra frá þessum
viðbúnaði öllum, en vert er að geta þess,
að margar nýjar tillögur komu nú fram
um tilhögun Alþingis.
Margar raddir voru nú uppi um það, sem
þó hafðist fyrst fram við stjórnarskrár-
breytinguna 1915, að konungkjör þing-
manna væri afnumið. Enn lögðu ýmsir
það til, að tekið væri upp tveggja deilda
skipulag. T. d. vildi Pétur Pétursson, að í