Nýtt Helgafell - 01.04.1959, Blaðsíða 65

FALL McCARTHYS
59
fékk að sjá hann nærri sér og leizt hann vera
ófrýnileg bulla. En þeir, sem fannst hann ógeðs-
legur, höfðu hvort eð var aldrei verið fylgis-
menn hans og hefðu aldrei getað fylgt honum.
Þeim sem þéttast stóðu um hann og jafnvel
flestum hinum, sem slæddust að honum, þótti
einmitt kvikinzkan auka á þokka hans. Því meir
sem hann rausaði, því heitar elskuðu þeir hann.
Og hann var Carúsó í hópi rausara. Hví mátti
ekki einu gilda, þó að hann væri fyrirlitinn af
öllu sæmilegu fólki, hverju skipti, að Eisenhower
hafði afneitað honum og öldungadeildin sam-
þykkt á hann hálfkveðin víti? Ekki lá hann
grotnandi í dýflissu. Hann hélt fríðindum sínum
,og stöðu. Fylgismenn hans stóðu þétt um hann
eins og fyrr — a. m. k. allt hið hreinræktaða
kyn þeirrar manntegundar, er ávallt hænist að
lýðskrumurum. Þeir biðu herópsins, að þeim væri
skipað að fylkja liðf og hefja áhlaup á nýjan
leik. Foringi þeirra var ungur maður í fullu
fjöri.
Ef hann hefði verið Hitler, kynni hann að
hafa brennt öldungadeildina. En McCarthy var
eins og hann var og þess vegna fékk hann sér
lögfræðing — einn hinn bezta, sem völ var á,
Edward Bennett Williams — og bað um sýknu.
Þegar honum var synjað hennar, kiknaði hann
fyrir viðhorfi hins opinbera og áliti góðra manna.
Hann féllst á þá skoðun sjálfur, að hann ætti
ekki mikla framtíð fyrir höndum. Og skömmu
síðar dó hann af því að hann gat ekki hætt að
drekka. Einnig það var skrýtið. Það er óþekkt
í sögunni, að krossferðarleiðtogi eða nokkur
sannur ofstækismaður hafi dáið með þvílíkum
hætti. Yfirleitt eru slíkir menn meinlætasamir
— hvort sem þeir eru haldnir djöfullegum krafti
eða heilagleika. Draumur þeirra um vald og
frægð eru áfengari en nokkuð það, sem er eimað
eða gerjað.
Til þess að slíkar spurningar skipti máli, hljót-
um við að ætla, að McCarthy hafi verið all-
mikill bógur í sinni grein. Ég hygg, að það megi
sýna fram á, að hann hafi ekki einungis verið
langfærasti lýðskrumari á sinni tíð, heldur sá
gáfaðasti, sem nokkurn tíma hefir verið uppi
hér í Ameríku. Flestir lýðskrumarar okkar, bæði
á öldinni, sem leið, og síðan, hafa verið hálf-
gerðir afdalaþursar, og áhrif þeirra hafa náð
skammt út fyrir sveit þeirra eða trúflokk. Á 19.
öld voru uppi nokkrir allgóðir skrílæsingamenn,
sem áttu gengi sitt að þakka áhugamálum eins
og afnámi þrælahalds, fylkjaskilnaði, þjóðvernd-
arstefnu, en enginn þeirra hafði nein varanleg
ahrif, og þeir eru allir gleymdir nú. Það er
kannske of snemmt að segja til um það, hvort
áhrifa McCarthys muni enn gæta að tuttugu
árum liðnum, en það eru góðar líkur til þess, að
svo verði. Lítum, hvað sem þessu líður, á afrek
þau eða skaðsemdarverk, sem honum tókst að
vinna milli 1950 og 1954:
— Hann var óþekktur 1950, en 1952 var hann
kunnur öllum lýðum. Víða um heim var hann
álitinn ímynd alls, sem var illt og spillt í amer-
ískri stjórnarstefnu og amerísku lífi yfirleitt.
Hann var einn þeirra fáu Ameríkumanna, sem
útlendingar hafa óttazt og hatað af alhug.
— Það voru tæplega liðin tvö ár frá því, að
hann varð fyrst nokkuð þekktur og þangað til
hann var orðinn að höfuðþrætuefni við forseta-
kjör. Samt var hann enn ekkert nema öldunga-
deildarþingmaður á fyrsta kjörtímabili og auk
heldur í minnihlutaflokki. Hann hafði engar veg-
tyllur eða vald, annað en það, sem bjó í honum
og hann bar með sér.
— Hann hafði geysimikil áhrif á ameríska
utanríkisstefnu, einmitt á tímabili, þegar amer-
ísk utanríksstefna var að valda straumhvörfum
í sögunni. Stefna okkar i Austurlöndum, sem er
að mörgu leyti lykillinn að stefnu okkar annars
staðar, kynni að hafa orðið öll önnur, ef Mc-
Carthy hefði ekki verið svona voldugur. —
Eftir honum var nefnd viss tilhneiging í amer-
ísku þjóðlífi, eða öllu heldur flækja tilhneig-
inga. Nafnið helzt. í vitund margra Ameriku-
manna verður héðan í frá allt ófrjálslyndi,
kúgunarhneigð, afturhaldssemi, einræðistilhneig-
ing, hatur á andanum og hvers konar svínska
sama og McCarthyismi. Heitið er ónákvæmt, en
það hefur merkingu og bregður upp sterkri mynd.
McCarthy var hið bezta hæfileikum búinn til
að iðka allan þennan svartagaldur, og þjálfun
skorti hann ekki heldur. „Lýðskrumari", sagði
Aristófanes, ,verður að vera eftirfarandi eigin-
leikum búinn: hann þarf að vera illyrtur, illa
ættaður, og óþokki“. McCarthy hafði allt þetta
til að bera, í ríkum mæli. Honum lá dónalegt og
soralegt orðbragð mæta vel á tungu. Hann skildi
til hlítar þokka götustráksins, hrottans og húsa-
víkurjónsins í augum þjóðar, sem sá fram á
allsherjar jöfnuð, því að allir voru að renna inn
í eina borgaralega sómatilveru. Hann var fljótur
að nota sér þetta. Auðvitað hafði hann sjálfur
ýmsar siðsamlegar tilhneigingar — hver hefir
það ekki? — og hann langaði lika dálítið í borg-
aralega tilveru og notalegheit, en hann var ekki
lengi að komast yfir það. Hann var áflogakragi,
sem notaði þumalfingurna, tennurnar og hnén.
Hann átti ótöluleg klækjabrögð í fórum sín-
um. Hitler uppgötvaði stórlygi, þ. e. a. s. lygi,
sem er svo mikil um sig, að skynsemin, sem leit-
ast við að leysa allt upp í atriði, stóð uppi ráða-
laus að berjast við hana. McCarthy bjó til lyga-