Sveitarstjórnarmál - 01.12.2001, Síða 51

Erlend samskipti
465
sendar til ráðherraráðsins og Evrópuþingsins en
þar hafa íslendingar og hin EFTA-ríkin hins vegar
enga formlega aðkomu. Innan þessara tveggja
stofnana eru hinar pólitísku ákvarðanir teknar og
því tekur málatilbúnaður framkvæmdastjórnarinnar
þar oft miklum breytingum. Á undanfornum árum
hefur þingið jafnframt öðlast töluvert aukin völd
með samákvörðunarferlinum svokallaða (co-dec-
ision), en ekki var gert ráð fyrir honum við gerð
EES-samningsins. Með tilkomu sam-
ákvörðunarferilsins hefur þannig dregið úr áhrifum
framkvæmdastjórnarinnar, sem aftur veldur því að
íslensk stjórnvöld hafa enn takmarkaðri áhrif á þá
löggjöf sem sett er á Evrópska efnahagssvæðinu.
En hvað geta sveitarfélögin gert til að tryggja
hagsmuni sína á Evrópuvettvangi? Til eru ýmsar
leiðir, en þó verða menn ávallt að byrja á byrjun-
inni. Þar sem þekking á innviðum og þýðingu
Evrópusamstarfsins virðist heldur bágborin meðal
íslenskra sveitarstjórnarmanna verður að setja
fræðslu og umfjöllun í öndvegi og nauðsynlegt er
að gera átak í þeim málum með fundahaldi og
hnitmiðaðri upplýsingagjöf. Án slíkrar grunnvinnu
verður aldrei hægt að skipuleggja árangursríka
hagsmunagæslu eða nýta þau tækifæri sem
Evrópusamvinnan hefur upp á að bjóða. Fyrsta
skrefið að raunverulegri hagsmunagæslu myndi
felast í bættum samskiptum við einstök fagráðu-
neyti en fjöldi þeirra hefur fasta fúlltrúa í Brussel,
sem sinna samskiptum við embættismenn sam-
bandsins og koma íslenskum sjónarmiðum á fram-
færi. Góður aðgangur að upplýsingum getur skipt
höfuðmáli í Evrópusamvinnunni, enda hefur
reynslan sýnt að reynt er að taka tillit til flestra
sjónarmiða innan Evrópusambandsins svo framar-
lega sem þau eru skynsamleg og vel rökstudd. Það
stoðar hins vegar lítið að koma með athugasemdir
þegar samningar eru á lokastigi, sérstaklega þegar
ríkið, sem í hlut á, stendur utan sambandsins.
Upplýsingarnar veita jafnframt skilning á innihaldi
gerða og auðvelda framkvæmd þeirra hér á landi
en vel mætti hugsa sér aukið samstarf milli
einstakra ráðuneyta og sveitarstjórnarstigsins í
þessum málum.
Auka ber þátttöku í alþjóðlegu
samstarfi
Afar mikilvægt er að hafa í huga að Evrópusam-
starfið fer ekki eingöngu fram á vettvangi ríkis-
stjórna því mikill vöxtur hefur verið í starfsemi
alþjóðlegra samtaka á ýmsum afmörkuðum
sviðum. Þar sem margar mikilvægar ákvarðanir,
sem áður voru teknar í einstaka ríkjum, eru nú
teknar með alþjóðlegri samvinnu í Brussel hefúr
fjöldi aðila tekið höndum saman um að koma
hagsmunum sínum á framfæri á Evrópuvísu og
leitar framkvæmdastjórnin í auknurn mæli til slikra
félaga og samtaka við undirbúning gerða. Á vett-
vangi sveitarfélaga er einnig að finna slíkt samstarf
og ættu íslensk sveitarfélög að hugsa alvarlega um
þátttöku í tvennum samtökum, CEMR (Council of
European Municipalities and Regions - Ráð sveitar-
og héraðsstjórna í Evrópu) og CEEP (Centre Eur-
opean de 1 Entreprise Publique, á ensku European
Centre of Enterprises with public participation -
sem eru samtök fyrirtækja í opinberri eigu).
CEEP er, líkt og atvinnurekendasamtökin
UNICE og launþegasamtökin ETUC (European
Trade Union Confederation - samband launþega-
samtakanna í EFTA-ríkjunum), aðili að svokölluðu
samráði aðila vinnumarkaðarins (social diologue),
sem er einn af hornsteinum félagsmálastefnu
Evrópusambandsins. Samráð þetta á rætur sínar að
rekja til fullgerðar innri markaðarins en aðdragand-
inn var sá að fyrrum forseti framkvæmdastjórnar
Evrópubandalagsins, Jacques Delors, bauð um-
ræddum samráðsaðilum (social partners) að taka
þátt í fundi framkvæmdastjórnarinnar í Val
Duchesse árið 1985. Þar átti að leita leiða til að
auka Ijárfestingu, atvinnu og hagvöxt í álfúnni. í
kjölfar gildistöku einingarlaga Evrópu tveimur
árum síðar öðlaðist samráðið lagagrundvöll, sem
hafði það í för með sér að þátttakendurnir öðluðust
beina þátttöku í lagasetningarferli
sambandsins á vinnu- og félagsmálasviðinu. Frarn-
kvæmdastjórninni er m.ö.o. skylt að hafa samráð
við umrædda aðila um nýjar lagasetningartillögur
á þeim sviðum.
Samráðsaðilunum stendur til boða að gera sjálfir
bindandi samninga um efni tillagnanna og náist
samningar þeirra á milli verður innihald þeirra
tekið upp í tilskipun án aðkomu stjórnvalda í aðild-
arríkjunum. Ef samningar nást hins vegar ekki
gefur framkvæmdastjórnin út reglugerð til sam-
þykktar í þjóðþingum þeirra og á EES-svæðinu
einnig ef svo ber undir. Samráðsaðilarnir hafa þar
af leiðandi töluverð áhrif og ekki síður mikilvægan
aðgang að upplýsingum um frumvörp fram-